του Παντελή Λουκά
Ανάμεσα στις πολλές κρίσεις που αντιμετωπίζει ο τόπος (την πολιτική, την επιδημιολογική, την οικονομική, την εκπαιδευτική) ανακοινώνονται από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Διοικητικές ή Πειθαρχικές έρευνες (που όπως έχει λεχθεί ανάλογα με τα ευρήματα μπορούν να μετατραπούν και σε ποινικού χαρακτήρα) που αφορούν σε τρεις τουλάχιστον περιπτώσεις εκπαιδευτικών ή διευθύνσεων σχολείων (http://enimerosi.moec.gov.cy/archeia/1/ypp11257a).
Οι τόνοι στις ανακοινώσεις είναι υψηλοί , ενώ κάποιοι ισχυρίζονται ότι επαπειλούνται διώξεις ως μέσο φίμωσης του εκπαιδευτικού κόσμου ή αποπροσανατολισμού της κοινής γνώμης από τα πολλά προβλήματα που αντιμετωπίζει η δημόσια εκπαίδευση: πρωτόκολλα που δε μπορούν εν πολλοίς να τηρηθούν, συνωστισμοί στις εισόδους των σχολείων, ασφυκτικές συνθήκες μέσα στις αίθουσες διδασκαλίας, διαμαρτυρίες γονέων, μαθητών, εκπαιδευτικών κλπ.
Στο χορό των εξελίξεων και οι Επίτροποι (Παιδιού, Προσωπικών δεδομένων και Διοίκησης) και η Βουλή με τον νέο νόμο για την απ’ ευθείας μετάδοση του μαθήματος από την αίθουσα διδασκαλίας και το ζήτημα της προστασίας των προσωπικών δεδομένων εκπαιδευτικών και μαθητών …
Και επειδή περί ερευνών, διώξεων, αισθήματος δικαίου, και άλλων δαιμονίων ο λόγος, παρακάτω παρατίθενται αποσπάσματα από δύο δημοσιεύματα σχετικά με έρευνες :
«Βρέθηκε ο χαμένος φάκελος Προδρόμου»
«09 Ιουνιου 2016
Ο αστυνομικός φάκελος περιείχε μαρτυρικό υλικό, βάσει του οποίου, ο εκπρόσωπος Τύπου του
ΔΗΣΥ δημιούργησε από τον υπολογιστή του δύο ψεύτικα προφίλ συγκεκριμένης γυναίκας από τη Λάρνακα, και ανέβαζε προσωπικά δεδομένα της στο διαδίκτυο
……………………………………………………………………………………
https://simerini.sigmalive.com/article/2016/6/9/bretheke-o-khamenos-phakelos-prodromou/»
«Νέες εξελίξεις στην υπόθεση του Πρόδρομου Προδρόμου που αποκάλυψε από την περασμένη Παρασκευή (03/06) το ThemaOnline.»
08 Ιουν 2016
…………………………………………………………………………………………
«Η καταγγελία
Όπως είχαμε γράψει την Παρασκευή (03/06), στις 18 Φεβρουαρίου του 2012 κοπέλα κατήγγειλε
στην Αστυνομία ότι άγνωστος είχε δημιουργήσει δυο δικά της προφίλ σε διαδεδομένα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μάλιστα, όπως κατήγγειλε, στους λογαριασμούς αυτούς για την δημιουργία των οποίων είχε άγνοια, δημοσιοποιούνταν στοιχεία της, όπως φωτογραφίες και προσωπικές πληροφορίες. Η Αστυνομία κατέληξε στον Προδρόμου και μάλιστα στο πλαίσιο της διερεύνησης δέσμευσε τον προσωπικό του υπολογιστή (lap top). Μετά από τις απαραίτητες εξετάσεις, διαπιστώθηκε ότι το IP Adress από το οποίο δημιουργήθηκαν οι λογαριασμοί ανήκε στον ύποπτο.
Ταυτόχρονα, εξασφαλίστηκε ικανοποιητική μαρτυρία για ποινική δίωξή του. Υπήρχε θέμα παραβίασης της σχετικής νομοθεσίας περί προσωπικών δεδομένων. Έτσι, λοιπόν, η Αστυνομία εισηγήθηκε να προωθηθεί ο φάκελος στη νομική υπηρεσία για τα περαιτέρω. Αυτό όπως έγκυρα πληροφορούμαστε έγινε στις 9 Σεπτεμβρίου του 2013…
………………………………………………………………………………………
https://www.tothemaonline.com/Article/59853/apesyre-thn-kataggelia-poy-aforoyse-ton-prodromoy- h-kopela-apo-thn-larnaka»
Για την ιστορία, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα:
? 2012 Η καταγγελία από τη γυναίκα
? 2013 Ο φάκελος στην Εισαγγελία
? 2015 Ο φάκελος στα χέρια του Β.Γ. Εισαγγελέα Π. Ερωτοκρίτου
? Ο φάκελος «ελλείπει»
? 2016 Ο φάκελος ανευρίσκεται σε χώρο που δεν ήταν δικαιολογημένος
? 2016 Η καταγγελία αποσύρεται
Εάν τα δημοσιεύματα και οι κατηγορίες ευσταθούν, θα μπορούσε κάποιος εύλογα να διερωτηθεί:
-Άραγε μπορεί κάποιος να εμπιστευτεί τον κ. Υπουργό για την προστασία των προσωπικών δεδομένων του εκπαιδευτικού και των παιδιών κατά τη μετάδοση (live streaming) της διδασκαλίας, αν αυτή εφαρμοστεί; (με βάση το νέο νόμο που πρότεινε και ψήφισε η Βουλή)
-Ως ηγέτης της Παιδείας και του Πολιτισμού αυτού του τόπου, έχει το ηθικό ανάστημα να εμπνεύσει και να καθοδηγήσει τις χιλιάδες των εκπαιδευτικών και των μαθητών αλλά και να διατάζει πειθαρχικές έρευνες;
-Η εντολή για διεξαγωγή των ερευνών αυτών εναντίων κάποιων εκπαιδευτικών άραγε πράγματι εδράζεται στο δίκαιο και αφορούν όντως στην πιθανότητα να έχουν υποπέσει σε σοβαρά παραπτώματα; Αφορούν πράγματι στην προστασία των παιδιών και της εκπαίδευσης;
-Θα έχουν αυτές οι έρευνες του Υπουργείου ανάλογο χειρισμό με τις έρευνες που περιγράφονται στα δημοσιεύματα, όπως θα έπρεπε σε ένα κράτος δικαίου όπου όλοι οι πολίτες είναι ίσοι απέναντι στο νόμο και η δικαιοσύνη τυφλή;
-Διερωτούμαι…
Ο καθένας καλείται να δώσει τις δικές του απαντήσεις….
«ὁ ἀναμάρτητος ὑμῶν πρῶτος βαλέτω λίθον» κατά Ιωάννην 8,7
ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ*
Ο όρος «ασφάλεια και υγεία» παραπέμπει από μόνος του στην ερμηνεία του. Αναφέρεται τόσο στην εξασφάλιση της ασφάλειας του εργαζόμενου αλλά και της καλής υγείας του ταυτόχρονα στο περιβάλλον εργασίας του. Σχετίζεται άμεσα με το περιβάλλον εργασίας, με τον εργοδότη αλλά και με τους εξουσιοδοτημένους από τον εργοδότη εργαζόμενους γι αυτό, είτε αυτό είναι ανθρώπινο ή τεχνικό ή κτιριακό. Συγκεκριμένα οι Kelloway, Teed & Prosser (2008) θεωρούν πως ένα υγιές περιβάλλον εργασίας είναι αυτό που περιλαμβάνει το φυσικό και το ψυχοκοινωνικό περιβάλλον και την εφαρμογή συμπεριφορών που έχουν να κάνουν με την υγεία. Ως θέματα ασφάλειας και υγείας στην εργασία βιβλιογραφικά αναφέρονται τα ατυχήματα στην εργασία, το άγχος, οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι, οι μυοσκελετικές παθήσεις, ο θόρυβος, το κάπνισμα, η υγιεινή διατροφή, η βία, ο εκφοβισμός κ.ά.
Σύμφωνα με τον Οργανισμό για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία (2010) «οι ολοένα και πιο σύνθετες εργασιακές διαδικασίες και οι αλλαγές στις συνθήκες εργασίας, σε συνδυασμό με τους νέους ή μεταβαλλόμενους τύπους των διαφόρων πηγών κινδύνου, απαιτούν μια νέα και συστηματική προσέγγιση της ασφάλειας και της υγείας στην εργασία. Απαιτούνται λύσεις οι οποίες θα παρέχουν στους εργοδότες τη δυνατότητα να ενσωματώνουν τις αρχές ασφάλειας και υγείας σε όλες τις επιχειρησιακές βαθμίδες και σε όλους τους τύπους δραστηριότητας και, υπό κανονικές συνθήκες λειτουργίας της επιχείρησης, να τις μετατρέπουν σε μέτρα κατάλληλα για την αντιμετώπιση των αναγκών σε καθημερινή βάση» (σελ. 3).
Η πολιτική λοιπόν ενός οργανισμού, στην περίπτωσή μας ενός σχολείου, είναι αυτή η οποία δίνει τις κατευθύνσεις για ενέργειες που αφορούν στην υγεία και την ασφάλεια και οι άνθρωποι οφείλουν να γνωρίζουν για τις ευθύνες τους μέσα στην καθημερινότητα της εργασίας. Ο εργοδότης από τη μια και ο εξουσιοδοτημένος αντιπρόσωπος του εργοδότη από την άλλη.
Στη Δημοτική εκπαίδευση στους κανονισμούς λειτουργίας του σχολείου, στην παράγραφο 15 (β) αναφέρεται πως ο Διευθυντής/τρια «Φροντίζει ώστε να παρέχει το σχολείο επαρκή ασφάλεια και προστασία στα παιδιά κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του» (http://www.moec.gov.cy/dde/nomothesia/dimotiki/kanonismoi_2008_2017_anepisimi_enopoiisi.pdf) και στην παράγραφο 39 «Φροντίζει για την εφαρμογή του περί Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία Νόμου».
Διευκρινιστικότερα μάλιστα στην αρχική εγκύκλιο με τις οδηγίες για τη σχολική χρονιά (http://enimerosi.moec.gov.cy/archeia/1/ypp11128a) στην παράγραφο 19.1. διευκρινίζει πως «Σύμφωνα με τη νομοθεσία για Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία, ο Εργοδότης οφείλει να εφαρμόζει κατάλληλο Σύστημα Διαχείρισης των θεμάτων Ασφάλειας και Υγείας, προβαίνοντας σε διευθετήσεις που να είναι κατάλληλες για τη φύση των δραστηριοτήτων και το μέγεθος των υποστατικών και εγκαταστάσεων που εμπίπτουν στη δικαιοδοσία του. Το Σύστημα αυτό πρέπει να επιτρέπει τη διαχείριση κάθε ζητήματος που αφορά στην ασφάλεια και υγεία των εργοδοτουμένων (εκπαιδευτικού, γραμματειακού και βοηθητικού προσωπικού) και τρίτων προσώπων (μαθητών/ριών, επισκεπτών/ριών), τα οποία βρίσκονται στον χώρο όπου διεξάγονται οι δραστηριότητες του Τμήματος/Ανεξάρτητης Υπηρεσίας. Το Σύστημα πρέπει να περιλαμβάνει την πολιτική στα θέματα ασφάλειας και υγείας, τις διαδικασίες, την οργάνωση, τον προγραμματισμό, την υλοποίηση των στόχων που έχουν τεθεί, την αξιολόγηση του Συστήματος και τις δράσεις για βελτίωση».
Στα σχολεία όπου υπάρχουν περισσότεροι από 10 εκπαιδευτικοί συγκροτείται Επιτροπή Ασφάλειας και Υγείας η οποία έχει συγκεκριμένες αρμοδιότητες και ρόλους και στα μικρότερα σχολεία υπεύθυνοι είναι όλοι οι εκπαιδευτικοί. Συγκεκριμένα μάλιστα στην παράγραφο 19.1.1 αναφέρει την αποστολή από το/τη Διευθύντρια εντύπων για εκτίμηση κινδύνων που υπάρχουν στο σχολείο για να επιληφθούν των θεμάτων οι αρμόδιοι λειτουργοί στο ΥΠΠΑΝ.
Πόση όμως εργασία να μαζευτεί στα κεντρικά του ΥΠΠΑΝ; Μήπως εφόσον υπάρχει ανάγκη για αποκέντρωση των εργασιών να συνεχίσει ο θεσμός του συμβούλου Ασφάλειας και Υγείας ο οποίος υιοθετήθηκε από πέρσι και φέτος αποκόπηκε; Η άμεση ανταπόκριση των λειτουργών του Γραφείου Ασφάλειας και Υγείας του ΥΠΠΑΝ και η άμεση συνεργασία τους με τις Σχολικές Εφορείες και το Γραφείο Επιθεώρησης Εργασίας δεν ήταν σημαντικές;
Βιβλιογραφικά διαφαίνεται επιτακτική η ανάγκη να υπάρχει συντονιστική επιτροπή επί μονίμου βάσεως η οποία θα επιλαμβάνεται αυτών των θεμάτων. Διαφαίνεται πως είναι σημαντικό να υπάρχει σε έναν εργασιακό χώρο/ οργανισμό αναπτυγμένη μια κουλτούρα υγείας και ασφάλειας (Pidgeon, 1991). Είναι ανάγκη ένας οργανισμός να δημιουργήσει ένα εργατοδυναμικό το οποίο εμπλέκεται ενεργά και εργάζεται με θετική διάθεση, σύμφωνα με τους στόχους και την αποστολή του οργανισμού (Robertson & Tinline, 2008). Γι’ αυτό και στις ημέρες μας οι οργανισμοί αναγνωρίζουν τη σημασία της δημιουργίας ενός εργατοδυναμικού το οποίο εμπλέκεται ενεργά.
Όλα όμως εξαρτώνται από τα εργασιακά περιβάλλοντα και τον τρόπο δόμησης και οργάνωσης τους. Αν ο εργαζόμενος αισθάνεται μέλος του οργανισμού, νιώθει ότι εκτιμάται η προσφορά του και ότι ακούγονται οι απόψεις του, τότε είναι περισσότερο πιθανό να θελήσει να συμβάλλει και αυτός στο να δημιουργηθούν οι συνθήκες εκείνες οι οποίες διασφαλίζουν την υγεία και στην ασφάλεια στην εργασία, αλλά και να ακολουθήσει τους ήδη δοσμένους κανόνες. Αν όχι, τότε θα αδιαφορήσει. Γιατί άραγε; Ποιοι είναι οι παράγοντες οι οποίοι τον ωθούν σε αυτό;
Ερευνητικά η Ελλάδα και η Κύπρος φαίνεται να βρίσκονται κάτω του μέσου όρου στην Ευρώπη αναφορικά με τις επιχειρήσεις οι οποίες διενεργούν τακτικά ελέγχους ασφάλειας και υγείας στο εργασιακό περιβάλλον. Αυτό σημαίνει ότι καθημερινά χιλιάδες εργαζόμενοι κινδυνεύουν στο χώρο εργασίας τους, καθώς και το ότι δεν λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα για την αξιολόγηση των κινδύνων και η μετέπειτα παρέμβαση ώστε να αποφευχθεί κάποιο ατύχημα. Η δημόσια εκπαίδευση δεν απέχει πολύ από τη συμπεριφορά που φαίνεται να έχουν επιχειρήσεις στον τομέα αυτό.
Η εκτίμηση κινδύνου δεν είναι εύκολη υπόθεση. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία, αποτελεί μια δυναμική διαδικασία που επιτρέπει στις επιχειρήσεις και στους οργανισμούς να εφαρμόζουν ενεργή πολιτική διαχείρισης των κινδύνων στο χώρο εργασίας. Ο σκοπός διεξαγωγής της είναι να επιτρέπει στους εργοδότες να λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων, όπως να προλαμβάνει τέτοιους κινδύνους, να ενημερώνει, να εκπαιδεύει το προσωπικό και να παρέχει εκείνα τα μέσα ώστε να εφαρμοστούν τα απαραίτητα μέτρα.
Η διάλυση από μέρους του ΥΠΠΑΝ της ομάδας των συμβούλων Ασφάλειας και Υγείας λοιπόν, δεν οδηγεί προς αυτή την κατεύθυνση. Αντίθετα, θα έπρεπε να ενδυναμωθεί και με άτομα που ανήκουν στον τομέα Διοίκησης Ανθρώπινου Δυναμικού τα οποία ασχολούνται με τις Εργασιακές Σχέσεις και τη Οργανωσιακή Ψυχολογία, καθώς η ασφάλεια και υγεία περιλαμβάνει και ψυχοκοινωνικούς παράγοντες οι οποίοι δε φαίνεται να είναι στους προγραμματισμούς και τις προτεραιότητες του ΥΠΠΑΝ.
Ενώ στην Ευρώπη το μεγαλύτερο ενδιαφέρον των οργανισμών στρέφεται κυρίως σε ζητήματα τα οποία έχουν να κάνουν με τους ψυχολογικούς κινδύνους της εργασίας, όπως το στρες, το bulling και mobbing στην Κύπρο, στον δημόσιο εκπαιδευτικό τομέα φαίνεται να μην αντιμετωπίζεται με την ανάλογη θέρμη. Φαίνεται να μην αναγνωρίζεται πως η αποτελεσματικότητα και η επιτυχία των στόχων προκύπτει από τα υγιή εργασιακά περιβάλλοντα.
Το επάγγελμα του εκπαιδευτικού και η αποτελεσματικότητα του, όμως, σχετίζεται μεν άμεσα με τα κτιριακά προβλήματα και τις εγκαταστάσεις αλλά ταυτόχρονα διασυνδέεται άμεσα και με τις ψυχολογικές επιπτώσεις που επιφέρονται στους εργαζομένους και οι οποίες επηρεάζουν την αποδοτικότητα τους. Συγκεκριμένα στην ιστοσδελίδα του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας (http://www.mlsi.gov.cy/mlsi/dli/dliup.nsf/All/69FE35342D7E7E96C2257DF00036C157?OpenDocument) αναφέρεται: «Το 2004, οι Ευρωπαίοι Κοινωνικοί Εταίροι (Εργοδοτικές και Συνδικαλιστικές Οργανώσεις) κατέληξαν στη Συμφωνία Πλαίσιο (http://www.mlsi.gov.cy/mlsi/dli/dliup.nsf/All/69FE35342D7E7E96C2257DF00036C157/$file/Evropaiki_Simfonia_Plesio.pdf) για το Εργασιακό Άγχος. Το άρθρο 4 της Συμφωνίας δηλώνει ότι αν εντοπιστεί ένα πρόβλημα εργασιακού άγχους, πρέπει να αναληφθεί δράση για να αποτραπεί, να εξαλειφθεί ή να μειωθεί. Η ευθύνη για τον καθορισμό των κατάλληλων μέτρων ανήκει στον εργοδότη.
Σύμφωνα με το άρθρο 6 της Συμφωνίας, τα μέτρα περιλαμβάνουν τα εξής: μέτρα διαχείρισης και επικοινωνίας, κατάρτιση διοικητικών στελεχών και εργοδοτουμένων, παροχή πληροφοριών και διαβουλεύσεις με τους εργοδοτούμενους.
Δηλώνοντας ότι η παρενόχληση και η βία στην εργασία είναι απαράδεκτες, το 2007 οι Ευρωπαίοι Κοινωνικοί Εταίροι ολοκλήρωσαν τη Συμφωνία Πλαίσιο για την Παρενόχληση και τη Βία στην Εργασία. Η Συμφωνία περιέχει μία περιγραφή της παρενόχλησης και της βίας και τρόπους για την αποτροπή, τον εντοπισμό και τη διαχείριση αυτών των προβλημάτων.
Με στόχο να εξασφαλίσουν ότι κάθε χώρος εργασίας διαθέτει μία πολιτική η οποία αντιμετωπίζει το πρόβλημα της βίας από τρίτους, οι Ευρωπαίοι Κοινωνικοί Εταίροι συμφώνησαν για τις Πολυτομεακές Οδηγίες για την Αντιμετώπιση της Βίας και της Παρενόχλησης στην Εργασία από Τρίτους. Οι Οδηγίες αυτές ορίζουν τα πρακτικά βήματα που μπορούν να πραγματοποιήσουν οι εργοδότες, οι εργαζόμενοι και οι εκπρόσωποι / τα συνδικάτα τους για τη μείωση, την αποτροπή και τον μετριασμό των προβλημάτων.
Στην Κύπρο, το 2008 υπογράφηκε από Εργοδοτικές και Συνδικαλιστικές Οργανώσεις και το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών ασφαλίσεων η «Συμφωνία Πλαίσιο για το Εργασιακό Άγχος» (http://www.mlsi.gov.cy/mlsi/dli/dliup.nsf/All/69FE35342D7E7E96C2257DF00036C157/$file/Kypros_Simfonia_Plesio_gia_to_Agxospdf.pdf)». Πέρα όμως από την έκθεση της Κύπρου (http://www.mlsi.gov.cy/mlsi/dli/dliup.nsf/All/69FE35342D7E7E96C2257DF00036C157/$file/Ekthesi_tis_Kyprou.pdf) στην εκστρατεία που έγινε κατά του άγχους δεν είδαμε καμία πρόνοια ή δέσμευση να πραγματοποιείται στην εκπαίδευση. Αντίθετα στην υπογραφείσα Συμφωνία Πλαίσιο για το Άγχος (http://www.mlsi.gov.cy/mlsi/dli/dliup.nsf/All/69FE35342D7E7E96C2257DF00036C157/$file/Kypros_Simfonia_Plesio_gia_to_Agxospdf.pdf) απουσιάζει η ΠΟΕΔ και οι άλλες εκπαιδευτικές Οργανώσεις.
Σύμφωνα με τους Hopwood & Thompson (2006) τα γεγονότα τα οποία οδηγούν σε ατυχήματα και ασθένειες στο χώρο εργασίας πηγάζουν από μη ασφαλείς πράξεις και μη ασφαλείς συνθήκες. Σύμφωνα με τους συγγραφείς, ο έλεγχος, η μείωση και η απαλοιφή μη ασφαλών πράξεων και συνθηκών θα οδηγήσει στη μείωση ατυχημάτων και ασθενειών. Αυτές όμως οι πράξεις δεν εξαλείφονται από μόνες τους. Χρειάζονται εντοπισμό, σχεδιασμό, εφαρμογή και έλεγχο.
Χρειάζεται η σύσταση ειδικού τμήματος / ομάδας στο ΥΠΠΑΝ η οποία να ασχοληθεί ακριβώς με τη βελτίωση των εργασιακών περιβαλλόντων σε κάθε σχολείο. Χρειάζεται η σύσταση πλάνων και πολιτικών βελτίωσης , η επιμόρφωση και καθοδήγηση των στελεχών εκπαίδευσης, η επίβλεψη και ο έλεγχος εφαρμογής τους ώστε τα μέλη της σχολικής κοινότητας να εργάζονται σε ανθρώπινα και υγιή εργασιακά περιβάλλοντα για να μπορούν να είναι και οι ίδιοι υγιείς και να μπορούν να αποδίδουν τα μέγιστα. Η πανδημία COVID-19 η οποία αναγκάζει το ΥΠΠΑΝ και τα σχολεία του να λειτουργήσουν σε μια νέα πραγματικότητα με την πιθανότητα ύπαρξης εικονικών σχολείων (virtual schools) για χάρη της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, θα έπρεπε να ωθεί τον ΥΠΠΑΝ στην ένθερμη υποστήριξη μιας τέτοιας προσπάθειας.
Η ύπαρξη μιας τέτοιας ομάδας η οποία θα θέσει τις παραμέτρους για να λειτουργήσουν σωστά οι δομές επικοινωνίας, οργάνωσης και διαχείρισης της νέας εκπαιδευτικής καθημερινότητας των σχολείων, της επίλυσης παρεξηγήσεων και παρερμηνεύσεων καθώς της παροχής βοήθεια στη διαχείριση ανασφαλειών και αποφυγή συγκρούσεων και προβλημάτων θα απάλυνε το ΥΠΠΑΝ από πολλά διαχειριστικά προβλήματα ώστε να εστιάσει στα σημαντικότερα.
Ας μη ξεχνάμε πως οι ψυχολογικές επιπτώσεις του σχολικού περιβάλλοντος στους εκπαιδευτικούς είναι περισσότερο ζημιογόνες προς τη μάθηση των παιδιών από ότι οι κτιριακές. Δεν πρέπει λοιπόν να μετράμε ως παράγοντες αξίας μόνο τους μαθητές μας αλλά ταυτόχρονα μονάδες αξίας για το ΥΠΠΑΝ είναι και οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί του οι οποίοι στάθηκαν μπροστάρηδες στην πανδημία COVID-19 και απ΄ ότι φαίνεται θα σταθούν και πάλι. Πρέπει όμως να νιώθουν ασφαλείς για να μπορούν να μεγαλουργήσουν και η ασφάλεια αυτή μπορεί να προσέλθει μόνο από τον εργοδότη και την υιοθέτηση των νομικά αναγκαίων αλλαγών στην καθημερινή λειτουργία της εκπαίδευσης.
*Εκπαιδευτικός
MBA – Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού / Εργασιακές Σχέσεις / Οργανωσιακή Ψυχολογία
ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗ*
Κάπου, εκεί, στις αρχές της δεκαετίας του 2000, σε χαιρετισμό του σε εκπαιδευτικό συνέδριο των Διευθυντών των Δημοτικών Σχολείων υπογράμμισε: «… η κοινωνία ξεφορτώνει τα προβλήματα της μέσα στο σχολείο. Και το σχολείο καλείται να τα διαχειριστεί…»
Περίπου είκοσι χρόνια μετά, στις 5/3/2020, στο ίδιο συνέδριο, το οποίο είναι ετήσιος θεσμός εδώ και τρεις δεκαετίες, ο ίδιος πολιτειακός αξιωματούχος, με άλλη ιδιότητα αυτή τη φορά σημειώνει ακριβώς την ίδια διαπίστωση, με το ίδιο ακριβώς λεκτικό και συμπληρώνει πως η Πολιτεία εμπιστεύεται τους Διευθυντές και τους εκπαιδευτικούς στη διαχείριση αυτών των ζητημάτων αλλά και η ίδια οφείλει, και το πράττει, να ενισχύσει με κάθε τρόπο το Δημόσιο Σχολείο.
Πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Παιδείας τότε, Υπουργός Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας σήμερα.
Πιστώνεται στα θετικά ότι ο αναγνωρίζει πως το σχολείο καλείται να γίνει κυματοθραύστης των τρικυμιών στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων, που ακουμπούν αναπόφευκτα στη ζωή των μαθητών μας και την επηρεάζουν δραστικά. Συνειρμικά θα πρέπει να θεωρήσουμε πως γίνεται αντιληπτό από την πλευρά του πως η διαχείριση που το Κράτος έκανε σε σχέση με την πανδημία δημιούργησε πρόσθετα κοινωνικοοικονομικά προβλήματα σε πολλές οικογένειες, προσθετικά σε αυτά που ήδη υπήρχαν και σε αυτά που, και πάλι, προσθετικά δημιουργήθηκαν από τη διαχείριση από την Πολιτεία της οικονομικής κρίσης, αρχής γενομένης από το 2010 και μετά.
Δεν είναι φυσιολογικό ο κάθε εκπαιδευτικός, ο κάθε γονιός, το κάθε Μέλος των Συνδέσμων Γονέων να αναζητά απαντήσεις στο πώς η Πολιτεία θα στηρίξει έμπρακτα το σχολείο να χειριστεί αποτελεσματικά τις ανθρώπινες καταστάσεις;
Οι απαντήσεις σε απλά, σαφή ερωτήματα ορίζουν το παζλ της δυνατότητας του σχολείου, που η Πολιτεία του δίνει, να σταθεί αποτελεσματικά κοντά στους μαθητές του.
Στο μαθησιακό επίπεδο αναμένεται δικαιολογημένα αυξημένη ανάγκη κάλυψης αδυναμιών, δυσκολιών, κενών τουλάχιστον για τα επόμενα δύο χρόνια. Συνεπώς θα παραχωρηθεί ο απαιτούμενος διδακτικός χρόνος για ενισχυτική διδασκαλία;
Έχει ληφθεί οποιαδήποτε πρόνοια πραγματικής αναβάθμισης της τεχνολογικής υποδομής και εξοπλισμού των σχολείων;
Στο κοινωνικό επίπεδο, με τα μύρια τόσα ζητήματα που εδώ και δέκα χρόνια αυξάνονται κι εντείνονται, διαπιστώνεται η ανάγκη υποστήριξης από τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας του σχολικού έργου. Έχει ληφθεί οποιαδήποτε απόφαση ενίσχυσης αφενός της στελέχωσης και των δομών της συγκεκριμένης Υπηρεσίας, αφετέρου της ανάπτυξης μηχανισμού συνεργασίας ΥΚΕ και Σχολείων ή παραμένουμε ακόμα μόνο στην αυστηρότητα του κυνηγητού όταν κάποιος λειτουργός τους καταγγελθεί στην Υπουργό;
Νέα καινοφανή ζητήματα δύσκολης συμπεριφοράς παιδιών ολοένα και προστίθενται στα ήδη υφιστάμενα. Έχουν ληφθεί αποφάσεις ενίσχυσης της στελέχωσης και των μηχανισμών της Ομάδας Άμεσης Παρέμβασης, του Παρατηρητηρίου για τη Βία στο Σχολείο και της Υπηρεσίας Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας;
Τα ανθρωπιστικά ζητήματα που αφορούν στην υγεία και την απορία, στην ανεργία, αεργία και τη φτώχεια. Μεγάλο βάρος στην ανακούφισή της, στο οικονομικό κομμάτι, σηκώνουν οι Σύνδεσμοι Γονέων, με ιδιαίτερη φροντίδα, ευαισθησία και διακριτικότητα. Μέχρι πότε θα αφήνονται μόνοι τους να το σηκώνουν;
Τι να πει, δε, κανείς για τα όσα απορρέουν από την οικογενειακή βία και τη σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων αυξάνονται. Είναι μια σιωπηλή πληγή, κι ως τέτοια το βάθος και το εύρος της δεν είναι εύκολο να μετρηθεί, της οποίας ο πόνος γίνεται αισθητός στην κοινωνία του σχολείου. Εδώ είναι που η κραυγή αγωνίας των εκπαιδευτικών για την αναγκαία βοήθεια και υποστήριξη είναι που εντείνεται.
Το ΥΠΠΑΝ έχει πάρει κάποιες αποφάσεις για αυτά τα ζητήματα;
Ξεφορτώνει, λοιπόν, η κοινωνία… Αυτό το φορτίο κάθε πρώτη του Σεπτέμβρη το επιμερίζονται οι δάσκαλοι, οι νηπιαγωγοί, οι ειδικοί εκπαιδευτικοί σε κάθε σχολείο. Αναλαμβάνουν την ευθύνη να το αποκωδικοποιήσουν, να το διαχειριστούν με στόχο την ελάφρυνσή του. Είναι προφανές πως ο παιδαγωγικός τους ρόλος, ο οποίος εξαντλείται στα όρια του και πέραν αυτών, δεν είναι αρκετός. Χρειάζεται πρόσθετες δυνάμεις ενίσχυσης.
Πώς το ΥΠΠΑΝ θα κάνει αισθητή την υποστηρικτική παρουσία του στη διαχείριση αυτού του φορτίου; Χρειάζονται απτά δείγματα γραφής…. Να τα αναμένουμε;
*Προέδρου Α.Κί.ΔΑ.
«Η ψηφιακή τεχνολογία προγραμματίζεται να αξιοποιηθεί και να ενταχθεί στα προγράμματα των σχολείων και κάτω από ομαλές συνθήκες». «Η ψηφιακή τεχνολογία ήρθε για να μείνει»[1]. «Η ψηφιακή τεχνολογία είναι πλέον μέρος της παιδαγωγικής προσέγγισης και της λειτουργίας των σχολείων[2]». Ο πολιτικός προϊστάμενος του ΥΠΠΑΝ σε όλες τις πρόσφατές του δηλώσεις, μιλώντας για τους σχεδιασμούς της επόμενης σχολικής χρονιάς, τονίζει πως η ψηφιακή τεχνολογία αποτελεί την αιχμή του δόρατος για αντιμετώπιση των δυσκολιών που αναμένονται. Οι δηλώσεις του πηγαίνουν και ένα βήμα πιο πέρα, αφού ισχυρίζεται πως η τεχνολογία θα στηριχθεί και θα ενταχθεί σε όλο το φάσμα του αναλυτικού προγράμματος και της μαθησιακής διαδικασίας. Η αλήθεια όμως σε σχέση με τη στήριξη της ψηφιακής τεχνολογίας από το ΥΠΠΑΝ πόρρω απέχει από τις δημόσιες τοποθετήσεις. Διαχρονικά η προσέγγιση του ΥΠΠΑΝ σε θέματα τεχνολογίας, ήταν επιδερμική, αποσπασματική, χωρίς πλάνο και με τεράστια ελλείματα.
Είναι γενικά παραδεκτό πως η ψηφιακή τεχνολογία είναι ένα σημαντικό γρανάζι στο εκπαιδευτικό σύστημα. Η κυπριακή εκπαίδευση βρίσκεται σε μια μεγάλη πρόκληση. Η συγκυρία που διαμορφώθηκε, είναι ιδανική για τη μεταφορά του ενδιαφέροντος από τη μυωπική μικροπολιτική σε μια σοβαρή συζήτηση για ουσιαστικό εκσυγχρονισμό της ψηφιακής τεχνολογίας στην εκπαίδευση. Αναντίλεκτα, η χρήση τεχνολογίας στα μαθησιακά περιβάλλοντα θεωρείται αναγκαία και δεν είναι τυχαίο πως τα πλείστα μαθήματα εισηγούνται δραστηριότητες στις οποίες επιβάλλεται η χρήση της. Η χρήση εξάλλου του υπολογιστή στο μάθημα, έχει γίνει αδήριτη ανάγκη, όχι μόνο για τον εκπαιδευτικό, αλλά και για τους ίδιους τους μαθητές, δημιουργώντας ένα σύγχρονο μαθησιακό περιβάλλον, εποικοδομητικού, αλληλεπιδραστικού και συνεργατικού τύπου. Τους τελευταίες δε μήνες, έχουμε μπει στην εποχή της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης με όλα όσα αυτή συνεπάγεται.
Αφού λοιπόν η ψηφιακή τεχνολογία «ήρθε για να μείνει» και αφού καθολικά αναγνωρίζεται η σπουδαιότητά της, είναι εκ των ων ουκ άνευ πως το ΥΠΠΑΝ οφείλει τάχιστα να προχωρήσει σε σχεδιασμό και υλοποίηση, ενός σχεδιασμού στήριξης και αναβάθμισης των ψηφιακών τεχνολογιών. Φυσικά πλέον, βρισκόμαστε στο παρά πέντε του ανοίγματος των σχολείων και την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς, συνεπώς είναι οφθαλμοφανές πως το ΥΠΠΑΝ για ακόμη μια φορά σπατάλησε πολύτιμο χρόνο, περιορίστηκε σε βαρύγδουπες δηλώσεις και επικοινωνιακά παιχνίδια, χωρίς να στοχοπροσηλωθεί στην ουσία ή να πράξει τα δέοντα!
Επιβάλλονται λοιπόν, άμεσες ενέργειες! Ειδικότερα:
Τα πιο πάνω είναι μόνο κάποια από τα σημεία που πρέπει να μελετηθούν και να ενταχθούν στο πακέτο στρατηγικής του ΥΠΠΑΝ για τις ψηφιακές τεχνολογίας. Το ΥΠΠΑΝ δηλώνει με κάθε ευκαιρία πως η ψηφιακή τεχνολογία είναι εδώ και θα στηριχθεί. Ιδού η Ρόδος λοιπόν! Αναμένουμε πως το ΥΠΠΑΝ θα περάσει από τις κούφιες ατάκες και δηώσεις, σε κινήσεις ουσίας και θα προχωρήσει σε πραγματικές καινοτομίες στην εκπαίδευση, στηρίζοντας έμπρακτα το κομμάτι της ενσωμάτωσης των Τ.Π.Ε. σε όλες του τις εκφάνσεις. Από δηλώσεις και εξαγγελίες χορτάσαμε! Έργα και πράξεις θα δούμε;
Μιχάλης Αλεξόπουλος, Μέλος Δ.Σ. ΠΟΕΔ, Γενικός Γραμματέας Α.Κί.ΔΑ
[1] https://www.sigmalive.com/news/local/638848/yppaideiasi-enarksi-tis-neas-sxolikis-xronias-kai-to-sxedio-v
[2] https://bit.ly/2Zn4EOk
[3] http://www.schools.ac.cy/klimakio/Themata/ensomatosi_tpe/oloimero_scholeio/analytiko_programma_pliroforikis_e_o_s.pdf
[4] http://www.schools.ac.cy/klimakio/Themata/ensomatosi_tpe/topikoi_syntonistes.html
ΤΟΥ ΧΑΡΗ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ*
Όσο πολύπλοκο κι αν ακούγεται το θέμα, δε χρειάζεται πιστεύω κάποια ιδιαίτερη ευφυΐα, για να αντιληφθεί κανείς πως τα βασικά σενάρια που μπορούν να λειτουργήσουν σε ότι αφορά στην έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς, ανάλογα και με την επιδημιολογική κατάσταση που θα επικρατεί στα τέλη Αυγούστου, είναι τα πιο κάτω. Γι' αυτά τα βασικά σενάρια πρέπει να προετοιμαστεί άμεσα και σωστά το ΥΠΠΑΝ, χωρίς βέβαια να αποκλείεται και συνδυασμός σεναρίων:
■ Κανονικό άνοιγμα σχολείων με τήρηση αυστηρών υγειονομικών πρωτοκόλλων στο μετρό που θα το επιτρέπει η φυσική παρουσία όλων των μαθητών στο σχολείο.
■ Εκ περιτροπής φοίτηση μαθητών όπως λειτούργησαν τα σχολεία τον Μάιο και Ιούνιο με τήρηση ανάλογων υγειονομικών πρωτοκόλλων.
■ Έναρξη νέας σχολικής χρονιάς με τηλεκπαίδευση, μέχρι τα επιδημιολογικά δεδομένα να επιτρέψουν τη φυσική παρουσία μαθητών στα σχολεία.
Τη λήψη της συγκεκριμένης απόφασης, η οποία δε θα είναι καθόλου εύκολη υπόθεση, θα πάρει ασφαλώς η Κυβέρνηση αφού λάβει υπόψη κατά κύριο λόγο την άποψη της επιδημιολογικής της ομάδας και τη θέση των Υπουργείων Υγείας και Παιδείας. Εμείς ως ΠΟΕΔ θα μεταφέρουμε προς το ΥΠΠΑΝ στις συναντήσεις που θα έχουμε τις επόμενες μέρες, την εμπειρία μας για το πως λειτούργησε η κατάσταση από τον Μάρτιο μέχρι και τον Ιούνιο, καθώς και πρακτικές εισηγήσεις για το πως μπορούμε να διαχειριστούμε καλύτερα το κάθε ένα από τα πιθανά σενάρια, με στόχο πάντα το καλύτερο δυνατόν αποτέλεσμα για τους μαθητές.
Το σίγουρο είναι πως αυτή η έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς όπως εξελίσσεται, θα αποτελέσει "παιγνίδι" για γερά νεύρα, γι' αυτό και χρειάζεται συλλογική προσπάθεια για να έχουμε επιτυχία. Το ΥΠΠΑΝ θα πρέπει αυτή τη φορά να αποφύγει τα όποια λάθη καθώς και ενέργειες και αποφάσεις που δημιουργήσαν τη σύγχυση και την ένταση που επικράτησε τους μήνες Μάρτιο - Ιούνιο, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα αχρείαστες αντιπαραθέσεις.
*Γενικός Γραμματέας ΠΟΕΔ και μέλος της Εκτελεστικής Γραμματείας της Α.Κί.ΔΑ.