Η τελευταία πράξη του δράματος σε σχέση με το πολυδιαφημισμένο Νέο Σύστημα Διορισμών, ολοκληρώθηκε την 30η Μαρτίου, με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των εξετάσεων και την ανάρτηση για πρώτη φορά των καταλόγων διορισίμων. Προηγήθηκε η επιβολή του συστήματος από την Βουλή χωρίς πειστική επιχειρηματολογία, πέρα από κενές αναφορές για επιλογή των αρίστων, τεράστιες καθυστερήσεις ή και παραλήψεις στην εφαρμογή προνοιών του νόμου όπως για παράδειγμα η έγκαιρη δημοσιοποίηση σημαντικών πληροφοριών για τους υποψήφιους και ολοκληρώθηκε με το φιάσκο της διαρροής θεμάτων των εξετάσεων πριν την εξέταση. Όπως αναμενόταν, τα αποτελέσματα ανακοινώθηκαν μετά της Προεδρικές εκλογές, επειδή ακριβώς μια παράμετρος της επιβολής αυτής της «καινοτομίας» ήταν η διαφήμιση προς την κοινωνία πως εκσυγχρονίστηκε το σύστημα προς άγραν ψήφων. Η απλόχερη προσφορά ελπίδας σε ανυποψίαστους υποψήφιους, πέρα από την πολιτική εκμετάλλευση, είχε και ως στόχο την εξυπηρέτηση συμφερόντων, τόσο για τους μηχανισμούς ετοιμασίας των υποψηφίων, όσο και των πανεπιστημίων που αναζητούσαν εναγωνίως τρόπους να αναζωογονήσουν κορεσμένους κλάδους.
Εγκυρότητα – Αξιοπιστία Εξετάσεων.
Η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, σε μεγάλο βαθμό επιβεβαίωσε πως το όλο εγχείρημα, υστερούσε σε τεράστιο βαθμό στην επιστημονική τεκμηρίωση. Είχε αναφερθεί και τεκμηριωθεί πολλάκις πως οι εξετάσεις που αποτελούσαν και τον κυρίαρχο παράγοντα μοριοδότησης, δεν έπειθαν πως μπορούν να αξιολογήσουν επαρκώς υποψηφίους για εργοδότηση σε τομείς με ξεκάθαρα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Το μόνο βέβαιο μέσα από μια πρώτη ανάγνωση των αποτελεσμάτων, είναι η αποτυχία των αξιολογικών εργαλείων να κάνουν τη δουλειά τους. Τα χαμηλά ποσοστά επιτυχίας καταδεικνύουν την προφανή αποτυχία των δοκιμίων να αξιολογήσουν σωστά. Το ίδιο και η στατιστική επεξεργασία των αποτελεσμάτων, δείχνει πως τα δοκίμια δεν καταρτίστηκαν με επιστημονικό υπόβαθρο. Το 63% αποτυχίας στο σύνολο των υποψηφίων στις εξετάσεις διορισίμων του Υπουργείου Παιδείας σαφώς δεν τιμά πρώτα και κύριε τους θεματοθέτες. Τα δοκίμια σχεδιάστηκαν με λογική εξέτασης μαθητών και όχι επιστημόνων. Ενώ τα δοκίμια θα έπρεπε να περιλάμβαναν πρακτικές εφαρμογές γνωστικού περιεχομένου, ουσιαστικά αποτέλεσαν αξιολόγηση απομνημόνευσης πληροφοριών και επίλυση ασκήσεων. Αγνοήθηκε πως η απλή απομνημόνευση γνώσεων δεν μπορεί από μόνη της και αποπλαισιωμένη να εντοπίσει τον ικανό εκπαιδευτικό.
Πέρα από το περιεχόμενο των εξεταστικών δοκιμίων, είχαν τεθεί επιτακτικά στο παρελθόν, σοβαρά κενά στην διαδικασία. Τα δειγματικά δοκίμια δεν ετοιμάστηκαν με βάση τα χρονοδιαγράμματα που προβλέπει η νομοθεσία, ήταν ελλιπή και ασαφή και υπήρξαν αλλαγές ως προς τη δομή των εξετάσεων ακόμα και ελάχιστες μέρες πριν τις εξετάσεις. Στα δειγματικά δοκίμια δεν παρουσιάστηκαν ποτέ λύσεις των ασκήσεων και ο κάθε υποψήφιος πελαγοδρομούσε προσπαθώντας να βγάλει άκρη. Κατά τη διεξαγωγή των εξετάσεων, προέκυψε το φιάσκο της διαρροής θεμάτων, αφήνοντας ανεπανόρθωτα εκτεθειμένο το Υπουργείο Παιδείας για το κατά πόσο είναι αδιάβλητες οι εξετάσεις και για το κατά πόσον τα θέματα κυκλοφορούν χωρίς έλεγχο και με πρόσβαση σε ημέτερους. Είδε το φως της δημοσιότητας επίσης, πιθανή διασύνδεση του καταρτισμού των εξεταστικών δοκιμίων με ιδιωτικά συμφέροντα ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και το προσωπικό τους. Η γκάφα ολκής δεν εμπόδισε την Επίσημη Πλευρά να προχωρήσει και να ολοκληρώσει τη διαδικασία, αλλά ο λεκές και οι σκιές έμειναν. Και εννοείται πως ακόμα εκκρεμεί η όποια διερεύνηση του θέματος και η εξιχνίαση πιθανής διαπλοκής για το θέμα. Μέσα σε όλα αυτά, λύσεις για τα εξεταστικά δοκίμια δεν είδαν ποτέ το φως της δημοσιότητας!
Το 63% του συνόλου των εκπαιδευτικών που έχουν δώσει εξετάσεις (3000 περίπου) κρίνονται ανάξιοι διορισμού με βάση την Επίσημη Πλευρά. Ουσιαστικά επιτεύχθηκε αυτό που είχε αναδειχθεί πριν την εφαρμογή του συστήματος, πως η διαδικασία ακυρώνει τα πτυχία, μεταπτυχιακά, προϋπηρεσία και τους κόπους πολλών χρόνων. Η αποτύπωση του συγκεκριμένου αριθμητικού αποτελέσματος, έχει διάφορες αναγνώσεις. 3000 τόσοι υποψήφιοι είναι ανεπαρκείς; Πολλοί από αυτούς ήδη βρίσκονται στα σχολεία και δεν υπάρχουν στοιχεία που να το επιβεβαιώνουν. Όποιος αποτύχει σε μια εξέταση μπορεί να θεωρηθεί ανάξιος και ανίκανος όπως βιάστηκε να δηλώσει ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος, χωρίς αιδώ και χωρίς δεύτερη σκέψη; Ουδέν αναληθέστερο. Καθημερινά υποψήφιοι για εργοδότηση σε διάφορους επαγγελματικούς τομείς αποτυγχάνουν για τον άλφα ή βήτα λόγο. Αυτό δεν τους καθιστά αυτόματα άχρηστους! Αν δεχθούμε για λόγους συζήτησης πως όντως ο τεράστιος αυτός αριθμός που απέτυχε δεν έχει επαρκείς ακαδημαϊκές γνώσεις, ποια είναι η ευθύνη των πανεπιστημίων; Μήπως θα έπρεπε να γίνει επαναξιολόγηση όλων των κλάδων σπουδών των πανεπιστημίων που παράγουν εκπαιδευτικούς; Μήπως θα έπρεπε να περάσει από το μικροσκόπιο του κράτους και όλο το ακαδημαϊκό τους προσωπικό, μιας και είναι εμφανές πως δεν κάνει σωστά τη δουλειά του, σε διάφορα στάδια της πανεπιστημιακής μόρφωσης και αξιολόγησης των φοιτητών;
Η μεγαλύτερη αποτυχία εντοπίζεται στα δοκίμια των γνωστικών αντικειμένων (Ελληνικά και Μαθηματικά) σε σχέση με τους εκπαιδευτικούς Δημοτικής. Κάτι αντίστοιχο σε κάπως μικρότερο βαθμό φαίνεται να παρατηρείται και στις νηπιαγωγούς αλλά και στους ειδικούς εκπαιδευτικούς. Στη Δημοτική Εκπαίδευση (Δάσκαλοι) παρακάθισαν στις εξετάσεις 953 υποψήφιοι και στον κατάλογο μπήκαν μόνο 218. Απέτυχαν 735 υποψήφιοι. Δηλαδή το ποσοστό επιτυχίας είναι 22,8%. Το εξωφρενικό της υπόθεσης είναι πως μέσα στα άτομα που έχουν αποτύχει, υπάρχουν περιπτώσεις που εξασφάλισαν 81.5 βαθμολογία στην εξέταση Γνώσης Ελληνικής Γλώσσας, 85.25 στο τεστ δεξιοτήτων, 31 στα ελληνικά και 22 στα μαθηματικά. Το άτομο αυτό με τη στείρα και κυνική συλλογιστική του αξιοκρατικού συστήματος απέτυχε. Δεν είναι ικανό. Δεν μπορεί να ονομαστεί άριστος των αρίστων. Την ίδια ώρα, υπάρχει άτομο που έχει εξασφαλίσει 58 στην εξέταση Γνώσης Ελληνικής Γλώσσας, 62.75 στην εξέταση δεξιοτήτων, 27.5 στα Ελληνικά και 32 στα Μαθηματικά και έχει πετύχει[1]. Τελικά ποιος μπορεί να θεωρηθεί άριστος;
Μια πρώτη αποτίμηση των καταλόγων διορισίμων.
Στον Νέο Κατάλογο Διορισίμων, στον κατάλογο των Δασκάλων, υπάρχουν 99 άτομα που μπήκαν με μηδενική υπηρεσία. Στον αντίστοιχο κατάλογο των νηπιαγωγών υπάρχουν 112. Περίπου οι μισοί εξ αυτών έχουν τελειώσει το πανεπιστήμιο πριν από τουλάχιστον 5 χρόνια. Χρήζει περεταίρω ανάλυσης για το πόσοι είναι ελλαδίτες από αυτούς. Υπάρχουν επίσης 45 άτομα στη δημοτική και 27 στην προδημοτική που αποφοίτησαν το 2015 ή το 2016. Στοιχείο ιδιαίτερα ενδιαφέρον ως προς το πόσο επηρέασε το γεγονός πως ήταν φοιτητές την περίοδο ψήφισης του νομοσχεδίου και ποιο ρόλο έπαιξαν τα πανεπιστήμια τους στο όλο εγχείρημα. Υπήρξε για παράδειγμα προετοιμασία για αυτούς ειδικά για τις εξετάσεις του νέου συστήματος; Απλά είχαν πιο φρέσκες τις γνώσεις σε σχέση με άτομα που αποφοίτησαν πιο παλιά; Είχαν περισσότερο χρόνο προετοιμασίας, αφού μόλις είχαν αποφοιτήσει, σε σχέση με άτομα που είχαν οικογενειακές υποχρεώσεις;
Εκείνο που φαίνεται, είναι πως οι διαφορές μεταξύ των υποψηφίων, κυρίως λόγω των εξετάσεων, είναι μικρές και ρευστές. Εμφανέστατα, το κυρίαρχο στοιχείο καθορισμού των θέσεων, είναι η βαθμολογία στις εξετάσεις, αφού το 50% της συνολικής βαθμολογίας αναμενόταν να είναι καταλυτικός παράγοντας, πράγμα που διαφάνηκε και με τα πρόσφατα αποτελέσματα. Το στοιχείο αυτό ξεκάθαρα δείχνει πως ουσιαστικά κανένας από αυτούς που θα εξασφαλίσει θέση, δεν μπορεί να νιώθει ασφαλής για τη θέση του σε δύο χρόνια από σήμερα. Συνεπώς το σύστημα, αναγκάζει όλους του υποψηφίους να ξαναμπούν στη βάσανο των εξετάσεων και το 2019 με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Το μόνο βέβαιο είναι πως οι διάφοροι μηχανισμοί και επιχειρήσεις που έχουν στηθεί γύρω από το νέο σύστημα, τρίβουν τα χέρια από ικανοποίηση. Την ίδια ώρα, φαίνεται να εμφανίζονται στα σχολεία ενδεχομένως εκπαιδευτικοί μιας χρήσης, εκπαιδευτικοί που θα βρίσκονται συνεχώς σε αγώνα δρόμου προετοιμασίας για εξετάσεις κ.ο.κ.
Διαφάνεια.
Τα προβλήματα διαφάνειας είχαν εντοπιστεί από την περίοδο διεξαγωγής των διαδικασιών εξετάσεων. Οι λύσεις των δοκιμίων δεν ανακοινώθηκαν, όπως θα όφειλε να πράξει η Υπηρεσία Εξετάσεων. Αυτό είχε και έχει ως αποτέλεσμα κανείς να μην μπορεί να έχει μια σαφή εικόνα του πως τα πήγε και τι να αναμένει. Από τη δε στιγμή που ανακοινώθηκαν οι κατάλογοι διορισίμων, εντύπωση και έντονο σχολιασμό προκαλεί το γεγονός πως δεν έχει γίνει ανακοίνωση των ονομάτων των υποψηφίων, στους καταλόγους. Ο κατάλογος δεν είναι ονομαστικός, μη ακολουθώντας την τακτική που ακολουθείται διαχρονικά στους καταλόγους διοριστέων. Πρόδηλα προκύπτουν ζητήματα διαφάνειας και είναι εύλογη η καχυποψία και η παραφιλολογία που αναπτύσσεται. Υπάρχει αδυναμία σύγκρισης των υποψηφίων μεταξύ τους και είναι αδύνατον για κάποιον να ελέγξει, να αξιολογήσει, να διαπιστώσει αν έγινε η μοριοδότηση όπως έπρεπε. Ουσιαστικά ο καθένας μπορεί να δει πληροφορίες μόνο για τον εαυτό του και τίποτε άλλο. Αν ευνοηθεί κάποιος εκ παραδρομής από την μοριοδότηση, δεν μπορεί κανείς να το αντιληφθεί ούτε να προχωρήσει σε σχετική ένσταση προς την αρμόδια αρχή. Γιατί δεν έγινε δημοσιοποίηση ονομαστικού καταλόγου; Εξάλλου δεν μπορεί να ισχυριστεί κανείς πως τίθεται θέμα προσωπικών δεδομένων, ειδικά από τη στιγμή που στους καταλόγους διοριστέων δεν ισχύει τέτοια ευαισθησία.
Το Νέο Σύστημα Διορισμών, το οποίο εμφανίστηκε ως εκείνο που θα λύσει τα προβλήματα της εκπαίδευσης, φαίνεται να μην πείθει πως εξυπηρετεί τον σκοπό του. Επιστημονικά ήταν διάτρητο από την αρχή. Η φιλοσοφία του, ήταν στηριγμένη σε σάπια θεμέλια. Ουσιαστικά, το μόνο που πρόσφερε ήταν να δημιουργήσει νέους καταλόγους με ανατροπές δεδομένων, με κυρίαρχο στοιχείο τις εξετάσεις. Τις οποίες εξετάσεις, η Επίσημη Πλευρά δεν μπήκε ποτέ στον κόπο να θωρακίσει ώστε να είναι αδιάβλητες και αξιόπιστες, αλλά και να φαίνονται ως τέτοιες. Έδωσε δικαιώματα να αμφισβητούνται και να αποτελούν αντικείμενο συζήτησης, πριν καν δοθούν! Το κράτος εκμεταλλεύτηκε την ανάγκη χιλιάδων υποψηφίων για ελπίδα διορισμού, αλλά απέτυχε παταγωδώς στο να τους προσφέρει ασφάλεια ως προς τις διαδικασίες. Και μέσα σε όλα αυτά, εκκρεμούν οι νομικοί αγώνες για το αθροιστικό 30μηνο. Το μόνο βέβαιο είναι πως ενώ έχει ολοκληρωθεί η τελευταία πράξη του δράματος σε σχέση με την εφαρμογή για πρώτη φορά του νέου συστήματος, έρχονται με μαθηματική ακρίβεια, άλλες πολλές δραματικές καταστάσεις, που θα ταλανίζουν την έρμη κυπριακή εκπαίδευση για χρόνια…
Μιχάλης Αλεξόπουλος, Γενικός Γραμματέας Α.Κί.ΔΑ, Μέλος ΔΣ ΠΟΕΔ.
Λεωνίδας Χατζηλοΐζου, Οργανωτικός Γραμματέας Α.Κί.ΔΑ, Γενικός Αντιπρόσωπος ΠΟΕΔ.
Αναστασία Μαγίδου, Βοηθός Οργανωτικός Γραμματέας Α.Κί.ΔΑ, Αντικαταστάτρια Προδημοτικής και Ειδικής Εκπαίδευσης.
[1] [1] http://archeia.moec.gov.cy/ed/116/nsde-2017-dimotiki.pdf