Από το 2015, όταν ψηφίστηκε το νέο σύστημα διορισμών, αλλά και το 2017, όταν ψηφίστηκαν οι κανονισμοί του συστήματος και έγινε η πρώτη σειρά εξετάσεων, είχαν αναδειχθεί οι στρεβλώσεις και τα προβλήματα που αναμένονταν να εμφανιστούν τα αμέσως επόμενα χρόνια. Είχαν δε κατατεθεί έντονοι προβληματισμοί για το όλο εγχείρημα και μέχρι και την ψήφιση του νέου συστήματος διορισμών στην Εκπαίδευση, είχαν ασκηθεί έντονες πιέσεις προς την Κυβέρνηση και τα κόμματα, για να επανεξεταστεί το σχέδιο αλλά και αρκετές παράμετροί του.
Εντέλει, το νέο σύστημα διορισμών αφού πέρασε από τη Βουλή, εφαρμόστηκε το 2017 και έξι χρόνια μετά τις πρώτες εξετάσεις, τα προβλήματα που εμφανίστηκαν και εμφανίζονται, απειλούν το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα. Επιγραμματικά, καταγράφεται πως το σύστημα διορισίμων με παραδοχή και από το ίδιο το Υπουργείο Παιδείας, δεν είναι ελκυστικό, σημειώνεται μεγάλο ποσοστό αποτυχίας στις εξετάσεις, η στάθμιση των εξετάσεων δεν επιτρέπει την αύξηση των επιτυχόντων και οι κατάλογοι δεν καταφέρνουν να συγκεντρώσουν ικανοποιητικό αριθμό υποψηφίων. Οι εκπαιδευτικοί με το καθεστώς του αορίστου χρόνου αυξάνονται ραγδαία και σε λίγα χρόνια από σήμερα μεγάλος αριθμός εκπαιδευτικών είτε θα είναι μετέωροι όντας αορίστου εκτός καταλόγων, είτε θα είναι εκτός εκπαιδευτικού συστήματος. Οι δε εκπαιδευτικές ανάγκες, είναι πολύ περισσότερες από τα άτομα που περιλαμβάνονται στους πίνακες διορισίμων με την κατάργηση του καταλόγου διοριστέων να πλησιάζει. Προφανώς οι στρεβλώσεις είναι πολλές και αν δεν προχωρήσουμε σε άμεσες και ουσιαστικές λύσεις, θα οξυνθούν ακόμη περισσότερο.
Με βάση τα δεδομένα που υπάρχουν, η διατήρηση του καταλόγου διοριστέων αποτελεί μονόδρομο. Αξίζει να αναφερθεί ότι η διατήρηση του καταλόγου διοριστέων, αποτελεί θέση της ΠΟΕΔ, αφού υπάρχει κοινή πεποίθηση, πως η διατήρηση του καταλόγου διοριστέων, θα βοηθήσει καταλυτικά, την ομαλή λειτουργία του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Ουσιαστικά, έχουμε την άποψη, ότι η Κυβέρνηση αλλά και το Υπουργείο Παιδείας, πρέπει να προχωρήσουν τάχιστα, προς δύο κατευθύνσεις:
- τη διατήρηση του καταλόγου διοριστέων μετά το 2027 και
- τη βελτίωση του συστήματος διορισίμων, ώστε να γίνει πιο δίκαιο, λειτουργικό, αξιόπιστο και αξιοκρατικό.
Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, πρέπει να εξευρεθούν τρόποι, ώστε να μη θυματοποιηθούν εκπαιδευτικοί που βρίσκονται στη Δημόσια Εκπαίδευση και βιώνουν εργασιακή αβεβαιότητα ή κινδυνεύουν να οδηγηθούν στην έξοδο από τα Δημόσια Σχολεία.
Ο πίνακας διοριστέων πρέπει να διατηρηθεί, ώστε να διασφαλιστεί η κοινωνική δικαιοσύνη, να προλάβει κοινωνικές αρνητικές προεκτάσεις/αντιδράσεις και το επηρεαζόμενο ανθρώπινο δυναμικό να τύχει έμπρακτου σεβασμού. Με τη διατήρηση του καταλόγου διοριστέων, διασφαλίζεται ο επαναδιορισμός των εκπαιδευτικών που στελεχώνουν τα σχολεία είτε ως αντικαταστάτες είτε ως συμβασιούχοι επί σειρά ετών, προσφέροντας στους μαθητές ποιοτική εκπαίδευση. Άτομα που έχουν κτίσει τη ζωή τους γύρω από την εργασία, μέσω του πίνακα διοριστέων, σε λίγα χρόνια θα οδηγηθούν στην ανεργία, αφού δεν θα μπορούν να εξασφαλίσουν καμιά εργοδότηση στα δημόσια σχολεία, αφού ο μοναδικός τρόπος εισδοχής θα είναι οι εξετάσεις, που είτε δεν έχουν δώσει, είτε το πιο πιθανόν θα αποτύχουν σε αυτές, όπως θα αναλυθεί στη συνέχεια.
Η εργασιακή αβεβαιότητα και με δεδομένο πως οι εκπαιδευτικοί γνωρίζουν πως σε λίγα χρόνια δύναται να είναι άνεργοι, αναπόφευκτα επηρεάζει την παρεχόμενη εκπαίδευση, προκαλεί μείωση της αποδοτικότητας και μεγιστοποιεί την παραπαιδεία. Η ανακύκλωση εκπαιδευτικών που θα επιφέρει η κατάργηση του Πίνακα Διοριστέων, προκαλεί εργασιακό άγχος αποδυναμώνοντας το εκπαιδευτικό έργο. Ο πίνακας διοριστέων διασφαλίζει το αίσθημα εργασιακής ασφάλειας και σταθερότητας.
Οι εκπαιδευτικοί που βρίσκονται στους πίνακες διοριστέων έχουν αποκτήσει σημαντική εκπαιδευτική εμπειρία, από την εργασία τους στα Δημόσια Σχολεία και το ΥΠΑΝ έχει επενδύσει σε αυτούς. Ουσιαστικά έχουν δαπανηθεί σημαντικά κεφάλαια για την επιμόρφωσή τους και την εμπειρία τους. Τα στοιχεία αυτά, σύμφωνα και με τη διεθνή βιβλιογραφία, είναι ζωτικά για την παροχή ποιοτικής και αποτελεσματικής διδασκαλίας. Η κατάργηση του πίνακα Διοριστέων πετάει στα σκουπίδια την επένδυση του κράτους και την εκπαιδευτική εμπειρία σημαντικού αριθμού εκπαιδευτικών.
Οι πίνακες διορισίμων δεν μπορούν να καλύψουν τις εκπαιδευτικές ανάγκες, εφόσον είναι πολύ περισσότερες από τους υποψηφίους στους πίνακες αυτούς. Σε αρκετές ειδικότητες, ο κατάλογος διορισίμων αριθμεί πολύ μικρό αριθμό υποψηφίων, όπως για παράδειγμα: Δασκάλων: 371, Νηπιαγωγών: 415, Ειδικών Μαθησιακών: 321, Λογοθεραπείας: 87, Φιλολόγων: 37, Μαθηματικών: 91, Φυσικών: 63, Γαλλικών: 58 κ.ο.κ. Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις της Επιτροπής Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας, το καλοκαίρι του 2023, από την πρώτη κιόλας σειρά διορισμών, έχει εξαντληθεί ο κατάλογος διορισίμων των δασκάλων, των φιλολόγων, των μαθηματικών, και των γαλλικών. Ουσιαστικά, επιβεβαιώνεται πως οι ανάγκες σε καμιά περίπτωση δεν μπορούν να καλύπτονται μόνο μέσω του συστήματος διορισίμων. Είναι σαφές, πως το 2027, όταν καταργηθεί ο κατάλογος διοριστέων, πολύ απλά δεν θα υπάρχουν υποψήφιοι για να διοριστούν και να καλύψουν τις ανάγκες των σχολείων. Συνεπακόλουθα, η στελέχωση των σχολείων θα είναι αδύνατη, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Σημειώνεται επίσης, πως τη φετινή σχολική χρονιά, μετά από την απόφαση για κατάργηση της αγοράς υπηρεσιών και της προσφοράς συμβάσεων μέσω των καταλόγων της ΕΕΥ, η στελέχωση στα ΠΟΣ στη Δημοτική, έγινε μόνο από τον κατάλογο διοριστέων, αφού δεν υπάρχουν διαθέσιμοι υποψήφιοι στον κατάλογο διορισίμων. Κι όλα αυτά, χωρίς να υπολογίζονται και οι τεράστιες ανάγκες για αντικαταστάτες, που προκύπτουν καθεχρονικά. Οι πίνακες διορισίμων είναι αδύνατο να αυξήσουν τους υποψηφίους, λόγω του τεράστιου ποσοστού αποτυχίας, εξαιτίας του πολύ ψηλού βαθμού δυσκολίας της πρώτης εξέτασης του 2017. Η στατιστική επεξεργασία και η στάθμιση καθορίζει και το ποσοστό αποτυχίας/επιτυχίας των επόμενων εξετάσεων. Συνεπώς, μέχρι το 2027 είναι αδύνατο να αυξηθούν οι συμμετέχοντες στους καταλόγους αυτούς. Η διατήρηση του πίνακα διοριστέων, διασφαλίζει την ύπαρξη ικανοποιητικού αριθμού υποψηφίων στο σύστημα και λύνει το πρόβλημα μακροχρόνια και όχι μόνο βραχυχρόνια.
Τονίζεται πως η διατήρηση του καταλόγου διοριστέων, δεν επηρεάζει το σύστημα διορισίμων και δεν το αντιμάχεται. Αναγνωρίζεται όμως, πως το σύστημα διορισίμων, χρήζει βελτίωσης, ώστε να απαλειφθούν οι στρεβλώσεις, να γίνει πιο δίκαιο, λειτουργικό και ελκυστικό. Επιγραμματικά κάποιες από τις στρεβλώσεις είναι:
- Η διατήρηση τη βαθμολογίας των εξετάσεων στον κατάλογο διορισίμων μόνο για περίοδο δέκα χρόνων.
- Θέματα διαφάνειας και αξιοκρατίας στους καταλόγους και τους διορισμούς και θέματα αξιοκρατίας και αξιοπιστίας των εξετάσεων, με πρόσφατο παράδειγμα τη διαρροή θεμάτων του 2017.
- Ζητήματα που άπτονται των εξετάσεων, όπως ο πολύ ψηλός βαθμός δυσκολίας των εξεταστικών δοκιμίων, με περιεχόμενο που περιλαμβάνει στείρα αποστήθιση εγχειριδίων, αναλυτικών προγραμμάτων, ερωτήσεις παγίδες κλπ., μη επαρκής χρόνος για επίλυση των εξεταστικών δοκιμίων, η στατιστική επεξεργασία/στάθμιση των αποτελεσμάτων, η απουσία μηχανισμού επαναξιολόγησης των γραπτών των υποψηφίων, το χρονικό πλαίσιο διεξαγωγής των εξετάσεων σε περίοδο που οι ενδιαφερόμενοι εκπαιδευτικοί εργάζονται κ.ά.
- Ανά δύο χρόνια οι υποψήφιοι αναγκάζονται να παρακαθίσουν ξανά σε εξετάσεις, για να διατηρήσουν τη θέση τους, και υποψήφιοι που έχουν εξασφαλίσει διορισμό μέσω του συστήματος διορισίμων, λόγω ανακατατάξεων στους καταλόγους από τις εξετάσεις, μένουν εκτός διορισμών και εκπαίδευσης.
- Καταγράφεται έλλειψη ενδιαφέροντος από υποψηφίους για συμμετοχή στις εξετάσεις και παρατηρείται μικρός αριθμός συμμετεχόντων στους καταλόγους διορισίμων αρκετών ειδικοτήτων/κλάδων κλπ.
Με βάση τα πιο πάνω, η διατήρηση του καταλόγου, είναι επιβεβλημένη και αναγκαία, αφού θα λύσει μακροχρόνια, τα προβλήματα που υπάρχουν ή θα υπάρξουν. Σε παράλληλη πορεία, είναι αναγκαία επίσης, η ενδελεχής αξιολόγηση του συστήματος διορισίμων, ώστε να τύχει βελτιώσεων, που να το κάνουν πιο λειτουργικό, δίκαιο, αξιοκρατικό και αξιόπιστο.
Μιχάλης Αλεξόπουλος, Γενικός Οργανωτικός Γραμματέας ΠΟΕΔ, Γενικός Γραμματέας Α.Κί..ΔΑ.
Μαρία Κασάπη, Αντικαταστάτρια Δημοτικής Εκπαίδευσης, Ομάδα Πρωτοβουλίας για τη Διατήρηση του Καταλόγου Διοριστέων