Ένα από τα κρίσιμα ζητήματα που είχαν αναδειχθεί επανειλημμένα σε σχέση με το σύστημα διορισίμων, ήταν η μεγάλη βαρύτητα που δινόταν στις εξετάσεις. Είχαν τεθεί προβληματισμοί, κατά πόσο οι εξετάσεις εντοπίζουν τους ικανότερους εκπαιδευτικούς και κατά πόσο αυτό τεκμηριώνεται επιστημονικά. Μελετώντας τη βιβλιογραφία, δεν φαίνεται να αποδεικνύεται πως οι εξετάσεις μπορούν να εντοπίσουν τον ικανό εκπαιδευτικό, ειδικά για το επάγγελμα του εκπαιδευτικού που χαρακτηρίζεται ως επί το πλείστον, από ποιοτικά χαρακτηριστικά. Δεν είναι επίσης σαφές, κατά πόσο ένας εκπαιδευτικός που κατέχει – γνωρίζει το αντικείμενό του, μπορεί να το διδάξει το ίδιο αποτελεσματικά. Καταγράφεται δε από τη βιβλιογραφία, πως η εμπειρία παίζει πολύ πιο σημαντικό ρόλο στην αποτελεσματικότητα ενός εκπαιδευτικού.
Κατά τη συζήτηση για το νέο σύστημα διορισμών, είχαν επίσης επισημανθεί, σοβαρές επιφυλάξεις για το κατά πόσο τα διαγνωστικά εργαλεία που θα εφαρμόζονταν όντως είχαν την ικανότητα να επιτελέσουν τον σκοπό τους. Για την ιστορία, το σύστημα προβλέπει τρεις εξετάσεις: ελληνικά (8%), δεξιότητες (10%) και γνωστικό αντικείμενο/αναλυτικό πρόγραμμα (32%). Απαραίτητο κριτήριο για να πετύχει κάποιος υποψήφιος, είναι το να εξασφαλίσει και στις τρεις εξετάσεις, πάνω από το 50%, παρά το γεγονός πως οι τρεις εξετάσεις δεν έχουν την ίδια βαρύτητα σε μοριοδότηση. Με μια απόφαση της Βουλής, τα πτυχία και τα μεταπτυχιακά χιλιάδων εκπαιδευτικών, ουσιαστικά αχρηστεύτηκαν, αναγκάζοντάς τους, να τεκμηριώσουν την επάρκεια και τη γνώση των σπουδών τους, με τρεις εξετάσεις. Οι ανησυχίες επιβεβαιώθηκαν το 2017, με τα αποτελέσματα να είναι δεόντως απογοητευτικά, με τεράστια ποσοστά αποτυχίας, σε πάρα πολλούς κλάδους.
Μελετώντας τις εξετάσεις του 2017, του 2019 και του 2021, φαίνεται να υπάρχει σοβαρό πρόβλημα. Ενδεικτικά ποσοστά επιτυχίας στις εξετάσεις καταγράφονται στον ακόλουθο πίνακα:
Οι θεματοθέτες προφανώς πειραματίζονται και αυτοσχεδιάζουν, με εξεταστικά δοκίμια υπέρμετρου βαθμού δυσκολίας, με μονόδρομο την αποτυχία. Όπως και να το προσεγγίσει κάποιος, δεν γίνεται το 90% των αποφοίτων των φιλολογικών σχολών ή το 80% των αποφοίτων των Σχολών Επιστημών της Αγωγής, Δημοτικής Εκπαίδευσης, να αποφοίτησαν από τύχη ή με δόλιο τρόπο! Οι δε πρώτοι που θα έπρεπε να αισθάνονται προσβεβλημένοι, είναι τα ίδια τα Πανεπιστήμια. Το τραγικό της όλης ιστορίας, είναι πως οι εξετάσεις του 2017, αποτελούν και τον οδοδείκτη για τις επόμενες εξετάσεις, λόγω της στατιστικής επεξεργασίας, με αποτέλεσμα οι επόμενες σειρές εξετάσεων, αναπόφευκτα να έχουν αντίστοιχα ψηλά ποσοστά αποτυχίας.
Στην όλη συζήτηση, μπαίνει και η παράμετρος, του τι ορίζεται ικανός εκπαιδευτικός με βάση την απόδοσή τους στις τρεις εξετάσεις, αφού είναι καταγεγραμμένη η στρέβλωση του να περνά κάποιος τις εξετάσεις με 50 – 50 – 50 σε κάθε εξέταση και να μην περνά κάποιος με 80 – 80 – 49. Ποιος από τους δύο υποψηφίους του παραδείγματος, θεωρείται ικανός και άξιος;
Τις τελευταίες δύο βδομάδες, κατά τη διάρκεια των φετινών εξετάσεων διορισίμων, έχουν καταγραφεί πάρα πολλά παράπονα από υποψήφιους, τόσο για την εξέταση των δεξιοτήτων, όσο και τις εξετάσεις αρκετών γνωστικών αντικειμένων, όπου φαίνεται, πως ο βαθμός δυσκολίας ήταν υπερβολικά ψηλός. Καταγράφηκαν παράπονα για ερωτήσεις που αφορούσαν καθαρή αποστήθιση εγχειριδίων, ερωτήσεις πολύ ψηλού βαθμού δυσκολίας και με παγίδες, ερωτήσεις μη κατανοητές και ξεκάθαρες αλλά και με λάθη στις εκφωνήσεις ή το περιεχόμενο. Επίσης, υπάρχει η άποψη πως εγχειρίδια - οδηγοί, που κανονικά θα έπρεπε να είναι εργαλεία για να ανατρέξει κάποιος όταν και αν χρειαστεί- θεωρούνται υποχρεωτική γνώση. Επιπρόσθετα, έχει παρατηρηθεί πως το μέγεθος του γραπτού δεν ανταποκρίνεται στον χρόνο που δίνεται για κάθε εξέταση. Αυτό ουσιαστικά, αναγκάζει τους υποψήφιους, να απαντούν βιαστικά σε ερωτήσεις που κρύβουν αρκετές παγίδες. Προφανώς τα κριτήρια και ο τρόπος αξιολόγησης που έχουν επιλεγεί, απέχουν κατά πολύ από το τι ορίζεται επιστημονικά τεκμηριωμένη αξιολόγηση. Εύλογα προκύπτει και το ερώτημα: μήπως επιδιώκεται η αποτυχία των υποψηφίων;
Ουσιαστικά, για ακόμη μια φορά, χιλιάδες συναδέλφισσες και συνάδελφοι, βίωσαν το θέατρο του παραλόγου, την αποδόμηση του κύρους και της αξιοπρέπειάς τους και τον εξευτελισμό της επιστημονικής τους κατάρτισης. Οι σπουδές και οι κόποι τους, υποβαθμίζονται από μια εξεταστική διαδικασία αμφιβόλου ποιότητας και επιστημονικότητας, που φαίνεται να αποσκοπεί στο να οδηγήσει τους υποψήφιους στην αποτυχία! Εκπαιδευτικοί με οικογένειες, υποχρεώσεις, προσωπικές και επαγγελματικές δυσκολίες, ανάλωσαν μπόλικο χρόνο και χρήμα για να ετοιμαστούν για τις εξετάσεις, πολλές φορές εις βάρος της υγείας ή της οικογένειάς τους, για να απογοητευτούν και να αισθανθούν την αδικία και την απόγνωση. Βίωσαν για ακόμη μια φορά, πως το σύστημα δεν έχει πρόθεση να τους αξιολογήσει, αλλά να τους μειώσει και να τους ταπεινώσει και στο τέλος να τους ταπελώσει ως μη ικανούς. Αλήθεια, το να βιώνει κάποιος την αποτυχία, ή να βλέπει πως οι κόποι του καταλήγουν στον κάλαθο των αχρήστων, θεωρείται κίνητρο για τους υποψήφιους να παρακαθίσουν ξανά σε εξετάσεις;
Και δεν φτάνουν όλα αυτά, εδώ και καιρό, έχει στηθεί ένα απαράδεκτο σύστημα κερδοσκοπίας, εις βάρος των συναδέλφων, με την εμπλοκή πανεπιστημίων και φροντιστηρίων ετοιμασίας των υποψήφιων. Το ίδιο δε το κράτος, εισπράττει τεράστια ποσά από τους υποψήφιους, οι οποίοι εξαναγκάζονται να παρακαθίσουν στις εξετάσεις, μη έχοντας άλλη επιλογή!
Προφανώς, μέσα από ένα σύστημα που οδηγεί στην αποτυχία και προκαλεί συνεχές άγχος και αβεβαιότητα, η διατήρηση του Πίνακα Διοριστέων και μετά το 2027, αποτελεί μονόδρομο, ώστε τουλάχιστον να αμβλυνθεί η ανασφάλεια που νιώθουν χιλιάδες συνάδελφοι και να γίνει πράξη η αδιαμφισβήτητη αναγνώριση της βαρύτητας της εμπειρίας και της προσφοράς στα σχολεία. Την ίδια ώρα, η Επίσημη Πλευρά, οφείλει να παραδεχθεί τις στρεβλώσεις που αποδεδειγμένα υπάρχουν σε σχέση με τη διαδικασία των εξετάσεων, αλλά και με το σύστημα διορισίμων στην ολότητά του. Έχει δε την υποχρέωση, να προβεί τάχιστα, σε διορθωτικές κινήσεις, ώστε το σύστημα να βελτιωθεί, να μη θυματοποιήσει κόσμο και να γίνει πιο ανθρώπινο και κυρίως ορθολογικό.
Μιχάλης Αλεξόπουλος, Γενικός Οργανωτικός Γραμματέας ΠΟΕΔ, Γενικός Γραμματέας Α.Κί.ΔΑ
Μαρία Κασάπη, Ομάδα Πρωτοβουλίας για τη Διατήρηση του Πίνακα Διοριστέων, Αντικαταστάτρια Δημοτικής Εκπαίδευσης
Κλαίρη Σπύρου, Ομάδα Πρωτοβουλίας για τη Διατήρηση του Πίνακα Διοριστέων, Αντικαταστάτρια Δημοτικής Εκπαίδευσης