ΤΩΝ ΛΕΩΝΙΔΑ ΧΑΤΖΗΛΟΪΖΟΥ* ΚΑΙ ΒΑΛΕΝΤΙΝΟΥ ΝΕΟΦΥΤΟΥ**
«Make Teaching Attractive» είναι ο τίτλος της εκστρατείας που έχει ξεκινήσει πρόσφατα η Ευρωπαϊκή συντεχνία των εκπαιδευτικών (ETUCE). Αυτή η εκστρατεία δημιουργήθηκε για να αμβλύνει την ολοένα και αυξανόμενη έλλειψη εκπαιδευτικών που αντιμετωπίζουν οι πλείστες ευρωπαϊκές χώρες. Σε κρατικό επίπεδο, πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις λαμβάνουν ουσιαστικά μέτρα για να βελτιώσουν την ελκυστικότητα του επαγγέλματος του εκπαιδευτικού έτσι ώστε να γεμίσουν τα τεράστια κενά που υπάρχουν σε εκπαιδευτικό προσωπικό. Δυστυχώς στην Κύπρο, γίνεται ακριβώς το αντίθετο.
Στην Κύπρο φαίνεται να υπάρχει μεγάλο πλεόνασμα σε εκπαιδευτικό προσωπικό ή τουλάχιστον αυτή η εικόνα έχει δημιουργηθεί από τους μακροσκελείς καταλόγους διοριστέων. Τα 4400 άτομα που είναι εγγεγραμμένα στον κατάλογο διοριστέων δασκάλων είναι αρκετά για να υπερκαλύψουν τις εκπαιδευτικές ανάγκες για τις επόμενες δεκαετίες, τουλάχιστον στη θεωρία. Στην πράξη, μεγάλος αριθμός αυτών των εκπαιδευτικών, η μεγάλη πλειοψηφία, επιλέγει να παραμείνει εκτός εκπαίδευσης, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται μεγάλες ελλείψεις στη στελέχωση των προαιρετικών ολοήμερων σχολείων και στην κάλυψη των αντικαταστάσεων. Ένας από τους σημαντικότερους λόγους είναι η επικείμενη κατάργηση αυτών των καταλόγων.
Ο τρόπος που το κράτος αντιμετωπίζει τους επίδοξους αυτούς εκπαιδευτικούς αναμένεται να οδηγήσει ακόμη περισσότερους εκτός εκπαίδευσης τα επόμενα χρόνια. Οποιαδήποτε πτυχία ή μεταπτυχιακά αντιμετωπίζονται ως κουρελόχαρτα και οι εκπαιδευτικοί αυτοί καλούνται μέσω των εξετάσεων να αποδείξουν την αξία τους. Η εισαγωγή σε πανεπιστήμιο, οι τετραετείς σπουδές και η οποιαδήποτε πιθανή μετεκπαίδευση είναι απλά η προθέρμανση στη μαραθώνια προσπάθεια διασφάλισης μιας θέσης στο δημόσιο σχολείο και την εξάσκηση του επαγγέλματος του εκπαιδευτικού. Η πραγματική δοκιμασία είναι η επιτυχία στην εξέταση για εισαγωγή στον κατάλογο διορισίμων, μια εξευτελιστική διαδικασία αποστήθισης ανούσιας γνώσης και διαδικασιών, μια επίδειξη καθωσπρεπισμού και ένας αγώνας με τον χρόνο. 80% των συμμετεχόντων κρίνονται ως ανεπαρκείς και καλούνται να δοκιμάσουν την τύχη τους ξανά σε δύο χρόνια. Αντί το εκπαιδευτικό σύστημα να στηρίζει τους νέους εκπαιδευτικούς και να τους αντιμετωπίζει με κατανόηση, αναμένει από αυτούς να αγγίξουν τα όρια της τελειότητας, πριν καλά καλά πατήσουν στην αίθουσα διδασκαλίας.
Αυτή η διαδικασία θα επαναλαμβάνεται ανά διετία ενώ παράλληλα τα παιδαγωγικά τμήματα των δημόσιων και ιδιωτικών πανεπιστημίων θα συνεχίσουν να παράγουν μαζικά επίδοξους εκπαιδευτικούς, με την ελπίδα του διορισμού. Τι και αν το 80% δεν θα πλησιάσει ποτέ την έδρα μιας τάξης; Πόσο θα συνεχίσει να πουλά ελπίδα το δέλεαρ των εξετάσεων; Ποιο είναι το επίπεδο των εισακτέων στα πανεπιστήμια; Γιατί οι πλείστες Ευρωπαϊκές χώρες εφαρμόζουν μέτρα ρύθμισης της προσφοράς και της ζήτησης εκπαιδευτικών ενώ η Κύπρος όχι; Αυτά είναι κάποια ρητορικά ερωτήματα για τα οποία λίγο πολύ γνωρίζουμε την απάντηση. Ερωτήματα που όσο περνούν τα χρόνια θα τίθενται ακόμη πιο έντονα, πιο επίμονα.
Η πρόφαση για να περάσει το παράδοξο αυτό σύστημα, το οποίο ταλαιπωρεί τους εκπαιδευτικούς από το 2015, σωματικά και ψυχικά, ήταν η αναβάθμιση του κυπριακού εκπαιδευτικού συστήματος. Μέτρα όπως η μείωση του αριθμού των μαθητών/τριών ανά τάξη ή ο θεσμός του δεύτερου εκπαιδευτικού στην τάξη, τα οποία εφαρμόζονται με επιτυχία σε άλλα εκπαιδευτικά συστήματα, δυστυχώς δεν εφαρμόζονται και στην Κύπρο. Η παιδεία έπρεπε να είναι η μεγαλύτερη επένδυση για ένα κράτος, έτσι ώστε να καθίσταται το επάγγελμα του εκπαιδευτικού πιο ελκυστικό. Στη χώρα μας δυστυχώς, όχι απλά δεν γίνεται επαρκής επένδυση, αλλά επικρατεί μια φιλοσοφία εξοικονόμησης και λιτότητας.
Με την κατάργηση του καταλόγου διοριστέων το 2027 θα δημιουργηθούν μεγάλα κενά στη στελέχωση των σχολικών μονάδων ενώ παράλληλα θα συνεχίσει να φθίνει το επίπεδο των εισακτέων στα πανεπιστήμια, μειώνοντας αργά αλλά σταθερά την ποιότητα της δημόσιας εκπαίδευσης. Όλοι οι εμπλεκόμενοι, το κράτος, οι εκπαιδευτικές οργανώσεις, τα κοινοβουλευτικά κόμματα, οφείλουν καταρχάς να αποφασίσουν τη διατήρηση του καταλόγου διοριστέων και παράλληλα να μελετήσουν το σύστημα διορισμού στην ολότητά του, λαμβάνοντας υπόψη τους όλες τις παραμέτρους. Πρέπει να είμαστε προμηθείς και όχι επιμηθείς έτσι ώστε να πετύχουμε να κάνουμε το επάγγελμα του εκπαιδευτικού ελκυστικό, όπως λέει και η ETUCE: «Make Teaching Attractive».
*Μέλος ΔΣ ΠΟΕΔ, Οργανωτικός Γραμματέας Α.Κί.ΔΑ
* Αντικαταστάτης Δημοτικής