Τα σχολεία διανύουν μια πρωτόγνωρη σχολική χρονιά και ομολογουμένως η πίεση που ασκείται στο ανθρώπινο δυναμικό είναι αφόρητη. Η εφαρμογή των πρωτοκόλλων και η έγνοια για αντιμετώπιση της πανδημίας με βάση τις οδηγίες, καθιστούν τη λειτουργία των σχολείων δύσκολη και βασανιστική. Τα προβλήματα οξύνονται από το γεγονός πως ο αριθμός των παιδονομιών στα περισσότερα σχολεία έχει αυξηθεί και σε πολλά σχολεία οι συνάδελφοι έχουν ήδη ξεπεράσει τις δέκα αναπληρώσεις που προβλέπονται. Αυτό είναι απόρροια του γεγονότος πως οι μαθητές δε διαμοιράζονται στις τάξεις σε περιπτώσεις απουσιών εκπαιδευτικών, αφού τα πρωτόκολλά δεν έχουν διαφοροποιηθεί παρά στο ελάχιστο. Αυτό δε, συμβαίνει παρά το γεγονός πως η επιδημιολογική ομάδα του Υπουργείου Υγείας δεν είναι αρνητική σε μια τέτοια διευθέτηση, δεδομένου φυσικά πως θα τηρούνται οι απαιτούμενες αποστάσεις και οι ομάδες θα είναι σταθερές. Το γιατί το ΥΠΠΑΝ ποιεί την νήσσαν, είναι στην κρίση του καθενός. Πρωτεύοντα ρόλο στη διαμορφωθείσα κατάσταση έχει η δυστοκία της Επίσημης Πλευράς να λύσει ικανοποιητικά και καταλυτικά τα ζητήματα των αντικαταστάσεων και αντικαταστατών.
Κατά την τρέχουσα σχολική χρονιά, τα προβλήματα είναι ακόμη πιο έντονα, αφού ο αριθμός των απουσιών είναι δικαιολογημένα πολύ μεγαλύτερος. Καθημερινά υπάρχουν δικαιολογημένες ή και υποχρεωτικές απουσίες στα σχολεία, που δεν αναπληρώνονται. Τα διαχρονικά και άλυτα προβλήματα της εύρυθμης λειτουργίας των αντικαταστάσεων αλλά και η ίδια η αντιμετώπιση των αντικαταστατών από την Πολιτεία, μπορεί τόσα χρόνια να κρύβονταν κάτω από το χαλί, αλλά πλέον έχουν γονατίσει τα σχολεία. Καθημερινά, υπάρχουν τεράστιες τρύπες σε εκπαιδευτικό προσωπικό, τις οποίες θα έπρεπε υπό φυσιολογικές συνθήκες να καλύψουν οι αντικαταστάτες. Φαίνεται όμως, πως τα κενά δεν καλύπτονται, με μεγάλο αριθμό διαθέσιμων αντικαταστάσεων να μην παραχωρείται και τα σχολεία να μένουν ξεκρέμαστα. Το γεγονός αυτό συνεπαγωγικά, δημιουργεί αφόρητη πίεση στα σχολεία και στο ανθρώπινο δυναμικό, αφού κυριολεκτικά οι αντοχές είναι οριακές και ο φόρτος εργασίας δυσβάστακτος.
Δε θα ήταν υπερβολή να λεχθεί πως ουσιαστικά το ΥΠΠΑΝ αυτή τη στιγμή βιώνει τα αποτελέσματα των όσων δεν έπραξε όλα αυτά τα χρόνια. Η διαχρονική αντιμετώπιση χιλιάδων αντικαταστατών ως αναλώσιμους και ως σύγχρονους σκλάβους με μηδενικά δικαιώματα, νομοτελειακά έχει και συνεπακόλουθες συνέπειες.
Είναι γνωστό πως η εργασία στη θέση αντικαταστάτη, δεν μπορεί να θεωρηθεί ιδιαίτερα ελκυστική. Το άθλιο καθεστώς εργασίας που εδώ και πολλά χρόνια βιώνουν οι συνάδελφοι, σαφέστατα αποτελεί αντικίνητρο για εργασία, ειδικά με τις παρούσες συνθήκες που επικρατούν στα σχολεία, εν καιρώ πανδημίας. Πολλές αντικαταστάσεις είναι μικρής διάρκειας, γεγονός που αποτελεί αντικίνητρο για τους αντικαταστάτες να αφήσουν πίσω μια άλλου είδους εργασία με τον φόβο της πανδημίας να καραδοκεί. Είναι χιλιοειπωμένο πως οι αντικαταστάτες εργάζονται χωρίς εργασιακά δικαιώματα, χωρίς άδειες ασθενείας ή απουσίας και χωρίς ανεργιακό επίδομα. Είναι δε δεδομένο, πως σε ελάχιστα χρόνια από σήμερα δε θα έχουν καν το δικαίωμα να διεκδικήσουν θέση αντικαταστάτη, αφού ο κατάλογος διοριστέων καταργείται οριστικά. Παράλληλα από το 2015 εργάζονται με ωρομίσθιο καθεστώς, με ακόμα πιο μειωμένα μισθολογικά και εργασιακά δικαιώματα.
Το ΥΠΠΑΝ οφείλει να εξεύρει λύσεις για να γεμίσει τις τρύπες που ολοένα και μεγαλώνουν στα σχολεία σε σχέση με τη στελέχωσή τους. Μια από αυτές τις λύσεις είναι η άμεση επίλυση των ζητημάτων των αντικαταστατών, τα οποία είναι πολλά και για χρόνια βαλτωμένα. Επιβάλλεται όσο ποτέ άλλοτε, να εφαρμοστεί άμεσα η «δεξαμενή αντικαταστατών». Πρόκειται για μια διαχρονική θέση της ΠΟΕΔ που απευθύνεται εδώ και πολλά χρόνια εις ώτα μη ακουόντων για αντικαταστάσεις διάρκειας μέχρι 10 εργάσιμων ημερών. Για τη φετινή σχολική χρονιά, η συγκεκριμένη εισήγηση μπορεί να εφαρμοστεί με συμβόλαιο μέχρι και τον Ιούνη. Εννοείται πως σε μια τέτοια περίπτωση, πρέπει να δηλωθεί ενδιαφέρον από τους υποψήφιους αντικαταστάτες και απαραίτητα να τηρηθεί η σειρά του καταλόγου, ώστε να υπάρχει αξιοκρατία και δικαιοσύνη.
Χρειάζεται επίσης να βρεθούν τρόποι βελτίωσης του νέου ηλεκτρονικού συστήματος διορισμού. Διαφάνηκε πως υπάρχουν ζητήματα που πρέπει να βελτιωθούν και να αναθεωρηθούν, ιδιαίτερα ως προς την κάλυψη όλων των αναγκών – όταν ο αριθμός τους είναι μεγάλος. Όταν οι ανάγκες είναι ιδιαίτερα αυξημένες πολλές θέσεις δε χορηγούνται. Για την επίλυση του προβλήματος, μπορούν να γίνουν διορθωτικές κινήσεις στο ηλεκτρονικό σύστημα – διαγωνισμό για διορισμό αντικαταστατών. Μπορεί για παράδειγμα, να γίνει αύξηση των κατανομών λειτουργίας του συστήματος καθημερινά. Παράλληλα, είναι επιτακτική ανάγκη για διορισμό όλων των αντικαταστατών σε πλήρες ωράριο. Έτσι, σε σχολεία που θα διορίζονταν αντικαταστατές με λιγότερες από 29 ώρες τις επιπρόσθετες ώρες που ενδεχομένως να προκύπτουν, θα μπορεί να τις αξιοποιεί το σχολείο για έκτακτες αναπληρώσεις ή για εξ αποστάσεως εκπαίδευση μαθητών που απουσιάζουν.
Για να γίνει η εργασία στο καθεστώς αντικαταστάτη πιο ελκυστική, πρέπει οι εργασιακές συνθήκες των αντικαταστατών να γίνουν πιο ανθρώπινες και να βελτιωθούν ουσιαστικά. Οι όροι υπηρεσίας των αντικαταστατών είναι ένα από τα θέματα που πάντα φιγουράρουν ψηλά στην ατζέντα των Εκπαιδευτικών Οργανώσεων. Είναι μάλιστα ένα από τα 26 θέματα που κατάθεσε η ΠΟΕΔ προς συζήτηση στο πλέον αρμόδιο και επίσημο όργανο, τη ΜΕΠΕΥ, στις 25 Οκτωβρίου του 2018. Συγκεκριμένες αλλαγές όπως δικαίωμα σε άδεια ασθενείας και άδεια για προσωπικούς λόγους, δικαίωμα σε ανεργιακό επίδομα και τα Χριστούγεννα και το Πάσχα, αναγνώριση μονάδων μετάθεσης, αναγνώριση καθεστώτος αορίστου χρόνου και για αντικαταστάτες, επαναφορά σε πλήρες ωράριο εργασίας, άδεια απουσίας ή ασθενείας με πλήρεις απολαβές λόγω επαφής ή κρούσματος κορονοϊού κ.ά, μπορούν να καταστήσουν άμεσα το επάγγελμα του αντικαταστάτη πολύ πιο ελκυστικό.
«Όποιος σπέρνει ανέμους θερίζει θύελλες», λέει ο θυμόσοφος λαός. Αναντίλεκτα τα όσα δεν έχουν γίνει από την Επίσημη Πλευρά για τους αντικαταστάτες για δεκαετίες και η αντιμετώπισή τους ως σύγχρονους σκλάβους, αυτή τη στιγμή τα βρίσκουμε μπροστά μας. Τα σχολεία δεινοπαθούν και άμεσα ή έμμεσα επηρεάζονται και οι μαθητές. Η στάση του ΥΠΠΑΝ σε θέματα αντιμετώπισης του ανθρώπινου δυναμικού πρέπει να αναθεωρηθεί, αν όντως επιθυμεί να θωρακίσει το Δημόσιο Σχολείο. Ειδικά η μεταχείρισή που τυγχάνουν οι νεαρότεροι εκπαιδευτικοί (αντικαταστάτες, αυτοεργοδοτούμενοι, συμβασιούχοι ορισμένου και αορίστου χρόνου) προκαλεί αλγεινή εντύπωση και σαφώς και δεν περιποιεί τιμή σε κανέναν. Καθιστούν επίσης τη ζήτηση εργασίας στα Δημόσια Σχολεία, ως καθόλου ελκυστική, με αποτέλεσμα τα σχολεία να έχουν να αντιμετωπίσουν τρομερές δυσκολίες και κενά. Είναι εκ των ων ουκ άνευ, πως επιβάλλεται να προωθηθούν τάχιστα λύσεις για τις αντικαταστάσεις και τους αντικαταστάτες που να βοηθήσουν έτσι ώστε τα σχολεία να λειτουργήσουν ομαλά.
Μιχάλης Αλεξόπουλος, Μέλος ΔΣ ΠΟΕΔ, Γενικός Γραμματέας Α.Κί.ΔΑ
Αναστασία Μαγίδου, Αντικαταστάτρια Προδημοτικής και Ειδικής Εκπαίδευσης, Μέλος ΔΣ Α.Κί.ΔΑ
Λεωνίδας Χατζηλοΐζου, Γενικός Οργανωτικός Γραμματέας ΠΟΕΔ, Γενικός Οργανωτικός Γραμματέας Α.Κί.ΔΑ