Έχουν περάσει πέντε χρόνια από την «ιστορική μέρα» που δήθεν έφερε την «άνοιξη της παιδείας» στον τόπο μας. Την ψήφιση του Νέου Συστήματος Διορισμών, με την απλόχερη προσφορά ελπίδας! Η μέρα αποτελεί ορόσημο αφού φαίνεται να έχει καταδικάσει το εκπαιδευτικό σύστημα και τους επηρεαζόμενους συναδέλφους σε ένα μαραθώνιο άγχους και αβεβαιότητας. Τα προβλήματα που απορρέουν από το ΝΣΔΕ θα μας βασανίζουν για χρόνια, απότοκο του γεγονότος πως δεν έγινε πραγματική και ουσιαστική μελέτη του εγχειρήματος, δεν προσμετρήθηκαν οι νομικές πτυχές και παρενέργειες και δε λήφθηκε υπόψη ο φαύλος κύκλος στον οποίο οδηγούσαν το εκπαιδευτικό σύστημα της Κύπρου.
Μια σημαντική παράμετρος κυρίως επικοινωνιακή, για την επιβολή του σχεδίου, ήταν η καραμέλα της επιλογής των αρίστων. Ακόμα και σήμερα όμως, δεν έχει παρατεθεί καμιά επιστημονική τεκμηρίωση για την εγκυρότητα του σχεδίου, το οποίο στηρίζεται σε ποσοτικές μετρήσεις. Δια του λόγου το αληθές, τη μεγαλύτερη βαρύτητα στην όλη διαδικασία κατέχει η εξέταση που καταλαμβάνει το 50% της μοριοδότησης. Δυστυχώς δε λήφθηκε υπόψη, πως δεν μπορούν να αποδοθούν ποσοτικά, οι ικανότητες και δυνατότητες ενός επαγγελματία με ποιοτικά χαρακτηριστικά. Την ίδια ώρα η απορία περί αριστείας παραμένει! Άτομο που έχει εξασφαλίσει 80 στην εξέταση Γνώσης Ελληνικής Γλώσσας, 80 στην εξέταση δεξιοτήτων, 49 στο γνωστικό αντικείμενο δεν είναι ικανό, ενώ θεωρείται άριστος υποψήφιος με 50 στα Ελληνικά, 50 στις δεξιότητες και 50 στο γνωστικό αντικείμενο! Τελικά ποιος μπορεί να θεωρηθεί άριστος;
Από το 2017, χρονιά δημιουργίας του πρώτου καταλόγου διορισίμων, είχε διαφανεί πως οι διαφορές μεταξύ των υποψηφίων, κυρίως λόγω των εξετάσεων, ήταν μικρές και ρευστές. Εμφανέστατα, το κυρίαρχο στοιχείο καθορισμού των θέσεων, ήταν η βαθμολογία στις εξετάσεις, αφού η βαρύτητά τους αποτελούσε καταλυτικό παράγοντα. Ήταν οφθαλμοφανές πως κανένας από αυτούς που είχε εξασφαλίσει θέση, δεν θα μπορούσε να νιώθει ασφαλής για την εργοδότησή του. Ουσιαστικά οι υποψήφιοι εξαναγκάστηκαν το 2019 να ξαναμπούν στη βάσανο των εξετάσεων. Όπως αναμενόταν, παρατηρήθηκαν ανακατατάξεις στον κατάλογο σε τέτοιο βαθμό που αρκετοί συνάδελφοι φέτος θα μείνουν εκτός νυμφώνος και εκτός επαγγέλματος. Φαίνεται πλέον, πως το ΥΠΠΑΝ εργοδοτεί προσωπικό μιας χρήσης με ημερομηνία λήξης. Παρατηρείται δε η παραδοξότητα, ο άριστος του 2017, το 2019 να χάνει αυτή την ιδιότητα.
Και στις δύο σειρές εξετάσεων, από την ανάγνωση των αποτελεσμάτων, διαφάνηκε η αποτυχία των αξιολογικών εργαλείων να κάνουν τη δουλειά τους. Τα χαμηλά ποσοστά επιτυχίας καταδεικνύουν την προφανή αποτυχία των δοκιμίων να αξιολογήσουν σωστά. Το τεράστιο ποσοστό αποτυχίας στο σύνολο των υποψηφίων στις εξετάσεις διορισίμων σαφώς δεν τιμά πρώτα και κύρια τους θεματοθέτες. Τα δοκίμια σχεδιάστηκαν με λογική εξέτασης μαθητών και όχι επιστημόνων. Ενώ τα δοκίμια θα έπρεπε να περιλάμβαναν πρακτικές εφαρμογές γνωστικού περιεχομένου, ουσιαστικά αποτέλεσαν αξιολόγηση απομνημόνευσης πληροφοριών και επίλυση ασκήσεων. Αγνοήθηκε πως η απλή απομνημόνευση γνώσεων δεν μπορεί από μόνη της και αποπλαισιωμένη, να εντοπίσει τον ικανό εκπαιδευτικό.
Υπάρχει επίσης μια τεράστια σκιά ως προς τη διαφάνεια και την εγκυρότητα των αποτελεσμάτων αφού η στατιστική επεξεργασία των αποτελεσμάτων δεν είναι ξεκάθαρο πως εκπονήθηκε, με ποια αναγωγή έγινε, αν έγινε κλπ. Η καχυποψία οξύνεται δε, από το γεγονός πως η Υπηρεσία Εξετάσεων αρνείται να δώσει πληροφορίες ή διευκρινίσεις για το θέμα. Μια άλλη παράμετρος οφθαλμοφανούς αδιαφάνειας, είναι το γεγονός πως οι εξεταζόμενοι δεν έχουν δικαίωμα επαναξιολόγησης των γραπτών τους.
Οι κατάλογοι διορισίμων σε πλήρη αντίφαση με τους καταλόγους διοριστέων δεν είναι ονομαστικοί. Πρόδηλα προκύπτουν ζητήματα διαφάνειας και είναι εύλογη η καχυποψία και η παραφιλολογία που αναπτύσσεται. Υπάρχει αδυναμία σύγκρισης των υποψηφίων μεταξύ τους και είναι αδύνατον για κάποιον να ελέγξει, να αξιολογήσει, να διαπιστώσει αν έγινε η μοριοδότηση όπως έπρεπε. Ουσιαστικά ο καθένας μπορεί να δει πληροφορίες μόνο για τον εαυτό του και τίποτε άλλο. Αν ευνοηθεί κάποιος εκ παραδρομής από τη μοριοδότηση, δεν μπορεί κανείς να το αντιληφθεί ούτε να προχωρήσει σε σχετική ένσταση προς την αρμόδια αρχή. Πάντως δεν μπορεί να ισχυριστεί κανείς πως τίθεται θέμα προσωπικών δεδομένων, ειδικά από τη στιγμή που στους καταλόγους διοριστέων δεν εφαρμόζεται η ίδια πρακτική.
Δεν πρέπει επίσης να αγνοηθούν σοβαρά νομικά ζητήματα που απορρέουν από το σύστημα διορισμών. Η προχειρότητα με την οποία το Υπουργείο Παιδείας προώθησε την αλλαγή του συστήματος πρόσληψης εκπαιδευτικών, αγνοώντας νομοθεσίες και έγκυρα νομικά επιχειρήματα ή αποφάσεις (καθεστώς αορίστου χρόνου), άνοιξαν τον ασκό του Αιόλου, με δεδομένο πλέον πως το κράτος μπαίνει σε νομικές διαμάχες για τις επόμενες δεκαετίες, οι οποίες ενδεχομένως να του κοστίσουν εκατομμύρια.
Το Νέο Σύστημα Διορισμών, το οποίο εμφανίστηκε ως εκείνο που θα λύσει τα προβλήματα της εκπαίδευσης, φαίνεται να καταρρέει σαν χάρτινος πύργος, οδηγώντας το εκπαιδευτικό μας σύστημα σε αχαρτογράφητα νερά και τους υποψηφίους σε ένα διαρκές εργασιακό άγχος. Επιστημονικά ήταν διάτρητο από την αρχή και η φιλοσοφία του, ήταν στηριγμένη σε σάπια θεμέλια. Το μόνο που πρόσφερε ήταν να δημιουργήσει νέους καταλόγους με ανατροπές δεδομένων, με κυρίαρχο στοιχείο τις εξετάσεις. Εξετάσεις τις οποίες η Επίσημη Πλευρά δεν μπήκε ποτέ στον κόπο να θωρακίσει ώστε να είναι αδιάβλητες και αξιόπιστες! Και μέσα σε όλα αυτά, εκκρεμούν νομικοί αγώνες η έκβαση των οποίων θα περιπλέξει ακόμα περισσότερο την κατάσταση. Την ίδια ώρα, συνάδελφοι με χρόνια υπηρεσίας στα σχολεία έμειναν εκτός εκπαίδευσης ή θα μείνουν τα επόμενα χρόνια. Το ανθρώπινο δυναμικό της κυπριακής εκπαίδευσης, είναι αναλώσιμο, στον βωμό των οικονομικών και πολιτικών συμφερόντων!
Υ.Γ. Κατά τη διεξαγωγή των εξετάσεων του 2017, προέκυψε το φιάσκο της διαρροής θεμάτων, αφήνοντας ανεπανόρθωτα εκτεθειμένο το Υπουργείο Παιδείας και την Υπηρεσία Εξετάσεων, για το κατά πόσο είναι αδιάβλητες οι εξετάσεις και για το κατά πόσον τα θέματα κυκλοφορούν χωρίς έλεγχο και με πρόσβαση σε ημέτερους. Είδε το φως της δημοσιότητας επίσης, πιθανή διασύνδεση του καταρτισμού των εξεταστικών δοκιμίων με ιδιωτικά συμφέροντα ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και το προσωπικό τους. Ακόμα η διερεύνηση του θέματος και η εξιχνίαση πιθανής διαπλοκής για το θέμα εκκρεμεί, ή γράφτηκε στις ελληνικές καλένδες …
Μιχάλης Αλεξόπουλος, Γενικός Γραμματέας Α.Κί.ΔΑ, Μέλος ΔΣ ΠΟΕΔ
Αναστασία Μαγίδου, Βοηθός Οργανωτικός Γραμματέας Α.Κί.ΔΑ, Αντικαταστάτρια Προδημοτικής και Ειδικής Εκπαίδευσης
Λεωνίδας Χατζηλοΐζου, Γενικός Οργανωτικός Γραμματέας Α.Κί.ΔΑ, Γενικός Αντιπρόσωπος ΠΟΕΔ