Σε όλες τις πρόσφατες προσπάθειες εκσυγχρονισμού και μεταρρύθμισης του Κυπριακού Εκπαιδευτικού Συστήματος κοινό σημείο αποτελεί η Δημόσια εκπαίδευση ως κοινωνικό και πολιτιστικό δικαίωμα για όλους. Επιπρόσθετα, υπερτονίζεται η ανάγκη για ένα Δημοκρατικό και Ανθρώπινο Σχολείο, το οποίο θα λειτουργεί για την κοινωνική ενσωμάτωση όλων των παιδιών και για την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού και θα αποτελεί σημαντικό παράγοντα προς την Κοινωνική δικαιοσύνη.
Με βάση την πιο πάνω φιλοσοφία κάθε παιδί έχει αναφαίρετο δικαίωμα να εγγραφεί και να φοιτήσει σε ένα δημόσιο σχολείο της Κύπρου, σε οποιοδήποτε χρονικό σημείο της σχολικής χρονιάς, από όπου κι αν κατάγεται, με ή χωρίς δικαίωμα παραμονής στην Κύπρο. Σε κάθε παιδί δίδεται αμέσως μία θέση στο σχολικό περιβάλλον, με απόλυτο σεβασμό στις ιδιαιτερότητές του και του παρέχονται όλα τα απαραίτητα μέσα για να ενταχθεί σε μία σχολική τάξη και να φοιτήσει. Αυτό είναι και το ζητούμενο, ίσες ευκαιρίες μάθησης. Αυτό βέβαια είναι το αισιόδοξο σενάριο, στην πραγματικότητα όμως αρκετά μπορούν να γίνουν ακόμα (ενισχυτική διδασκαλία, επαρκής χρόνος για αλλόγλωσσους μαθητές κ.ά.).
Από τις 13 Μαρτίου που έκλεισαν τα σχολεία λόγω της πανδημίας του κορονωϊού άρχισε η συζήτηση για το τι μέλλει γενέσθαι. Οι δασκάλες/οι δέχθηκαν ένα καταιγισμό εγκυκλίων από το ΥΠΠΑΝ, οι οποίες παρουσίαζαν αρκετές ασάφειες και κενά, για να καταλήξουν στην πρόταση για εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Θα έπρεπε στο 2020 να είμαστε σε θέση για κάτι τέτοιο; Αναντίλεκτα. Είμαστε; Αναντίλεκτα όχι. Δυστυχώς για άλλη μια φορά βρεθήκαμε απροετοίμαστοι.
Το όλο εγχείρημα δε σκοντάφτει τόσο στην ετοιμότητα των δασκάλων, που θα έπρεπε να δεχθούν έστω κάποιου είδους επιμόρφωση. Οι δασκάλες/οι από την πρώτη μέρα επέδειξαν υπέρμετρο ζήλο, ευσυνειδησία και αφοσίωση στο επάγγελμα τους, μελετώντας, προσπαθώντας, ακολουθώντας και τις οδηγίες τις οποίες δέχονταν, να βοηθήσουν με κάθε τρόπο. Συνέβαλαν στη συλλογή στοιχείων των μαθητών, επικοινώνησαν με γονείς, διάδωσαν υλικό με ιδέες για δημιουργική απασχόληση των παιδιών και είναι έτοιμοι να κάνουν ό,τι άλλο χρειαστεί ώστε να τα ενισχύσουν συναισθηματικά αυτές τις δύσκολες μέρες αλλά και μαθησιακά όλα τα παιδιά.
Η αχίλλειος πτέρνα της καινοτομίας που επιχειρείται τόσο ξαφνικά εν καιρώ πανδημίας είναι το παιδί. Το παιδί που δεν έχει τα μέσα για να ακολουθήσει αυτήν την καινοτομία της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Το συγκεκριμένο παιδί που ενώ τα υπόλοιπα θα προχωρούν αυτό θα μένει πίσω. Το παιδί για το οποίο θα ανοίξει ακόμα περισσότερο η ψαλίδα της ανισότητας. Το παιδί που δεν θα έχει ίσες ευκαιρίες μάθησης. Το παιδί που θα στερείται το κοινωνικό αγαθό που ονομάζεται δικαίωμα στην εκπαίδευση. Γνωρίζουμε πλέον με τα ποσοστά από τα στατιστικά στοιχεία που έχουν συλλεχθεί ότι υπάρχει αυτό το παιδί. Θα έχει νόημα και σημασία να συνεχίσουμε μόνο αν εκμηδενιστεί το ποσοστό αυτό. Μόνο αν διασφαλίσουμε ότι όλα τα παιδιά έχουν όλα τα μέσα που χρειάζονται για να ξεκινήσουν αυτή την καινοτομία από την ίδια αφετηρία. Δεν έχει το δικαίωμα κανένα ΥΠΠΑΝ και κανένας εκπαιδευτικός να αποκλείσει αυτό το παιδί. Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης σε ένα Δημοκρατικό και Ανθρώπινο σχολείο των Ίσων ευκαιριών παραγνωρίζοντας το παιδί.
Λύσεις υπάρχουν. Ίσως, όταν κοπάσει η πρώτη ένταση που προκλήθηκε λόγω της έκτακτης ανάγκης, η θολή εικόνα του παιδιού που δεν απέκτησε ποτέ εκείνο τον υπολογιστή που ήθελε, να καθαρίσει λίγο περισσότερο στα μάτια μας. Ίσως, ακούσουμε τη φωνή του παιδιού που δεν έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο πιο καθαρά· και ίσως τότε με περισσότερη ενσυναίσθηση να αναζητήσουμε αυτές τις λύσεις τις ανθρώπινες και δημοκρατικές, τις λύσεις των ίσων ευκαιριών, οι οποίες δε θα μας καταστήσουν συνεργούς στην παρεμπόδιση της κοινωνικής ισότητας και δικαιοσύνης. Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι δυνατόν να αποτελεί μια λύση για όσο διάστημα τα σχολεία παραμένουν κλειστά, εάν και εφόσον συμμετάσχει σε αυτή και το τελευταίο παιδί. Η ευθύνη της πολιτείας είναι να στηρίξει το παιδί και όλα αυτά τα παιδιά που μειονεκτούν, να εξασφαλίσουν τον αναγκαίο εξοπλισμό και την πρόσβαση στη γνώση. Αν αυτό δεν είναι δυνατόν είμαστε υποχρεωμένοι να προχωρήσουμε σε άλλες λύσεις, οι οποίες θα συνιστούν λύσεις για όλα ανεξαιρέτως τα παιδιά.
*Βοηθός Γεν. Γραμματέας Α.Κί.ΔΑ, Γ.Α. ΠΟΕΔ
**Αντιπρόεδρος Α.Κί.ΔΑ, Μέλος ΔΣ ΠΟΕΔ